Skírnir - 01.01.1942, Page 181
Skírnir
Skaðsemi skordýranna
179
því að útrýma ýmsum skaðlegum smádýrum á þann hátt,
að þau lifa á þeim. Maríubjöllur eyða blaðlúsum, járn-
smiðir og jötunuxar tortíma miklu af flugum. í þriðja lagi
eru skordýrin áta fyrir ýms nytjadýr. Margir fuglar, bæði
tamdir og villtir, lifa að meira eða minna leyti á skordýr-
um. Mikill hluti af átu vatnafiska vorra eru skordýr. 1
stöðuvötnum er átan rykmýslirfur ásamt vatnabobbum,
vatnaskeljum, ormum o. fl. En í bergvatnsánum eru svo
bitmýslirfurnar að auki, sem oft mynda aðalfæðuna.
Svo eru skaðsemdarskordýrin. Þau eru svo mörg hér á
landi og með svo margvíslegum lifnaðarháttum, að ekki er
rúm hér til þess að drepa á nema nokkur þau helztu. Hefi
ég flokkað þau dýr, sem ég geri hér að umtalsefni, niður í
þessa 4 flokka eftir dvalarstað þeirra:
1. Á gróðri. 2. í trjáviði. 3. í matvælum og fatnaði. 4. Á
mönnum og dýrum.
1. Á gróðri.
Grasmaðkurinn er alkunnur. Hann hefur valdið stór-
tjóni á graslendi hér á landi, einkum í Skaftafellssýslum.
Grasmaðkurinn er lirfa grasfiðrildisins. Maðkarnir eru
grágrænir eða dökkbrúnir á lit með 7 ljósum rákum eftir
endilöngu og geta orðið 3 cm. á lengd. Maðkarnir koma
úr eggjum, sem grasfiðrildin verpa við rætur grasa eink-
um snarrótarpunts. Það eru áraskipti að því, hvað mikið
ber á grasmaðkinum. Stundum kemur hann í stórum skör-
um, þó að lítið hafi borið á honum árin á undan. Ef ekkert
er að gert, getur maðkplágan staðið í nokkur ár, en hverf-
ur svo venjulega, vegna þess að snýkjudýr (sveppar, bakt-
eríur) leggjast á þá. Fuglar gera oft mikið gagn með því
að éta maðkinn.
Aðalvarnirnar gegn útbreiðslu maðksins hér á landi
hafa verið þær, að grafa skurði kringum maðkblettina.
Hafa skurðirnir verið hafðir um 25 cm. á breidd og á
dýpt með lóðréttum börmum. Holur hafa verið gerðar í
skurðunum hér og hvar. Maðkarnir hafa svo fallið í skurði
þessa á göngu sinni og drepizt þar.
12*