Skírnir - 01.01.1942, Page 189
Skírnir
Skaðsemi skordýranna
187
kalla þær „Tyven“, en íslenzka nafnið tínusbjalla er dreg-
ið af latneska nafninu Ptinus. Það er fátt, sem tínusbjöll-
urnar leggja sér ekki til munns, að undanteknum málmum
og grjóti, og ekki er kunnugt, að þær leggist á lifandi dýr,
en kál þykir þeim gott. Þær valda oft stórtjóni á skinn- og
ullarvörum. Þær eru mestu skaðsemdardýr í náttúrugripa-
söfnum. Þær grafa sig inn í uppsetta fugla, þurrkuð skor-
dýr og jurtir. 1 lyfjabúðum sækja þær í ýms hráefni, sem
notuð eru í lyf. I bókasöfnum, bönkum, skrifstofum og
annars staðar þar, sem pappír er geymdur, grafa þessar
bjöllur sig gegnum blaða bunka, svo að eftir verða
kringlótt göt, líkt og smáum höglum hafi verið skotið í
gegnum þá. Það eru víst tæpast til þær matvörur, sem
tínusbjöllurnar gera sér ekki að góðu, en sérstaklega sækja
þær þó í grjón, mél, tvíbökur og annað þess háttar. En
þær ganga ekki fram hjá mat, þó að hann sé bragðsterkur,
eins og t. d. reyktu kjöti eða pylsum.
Tínusbjöllurnar verpa eggjum, sem ungast út á 2—3
vikum. Lirfurnar eru hvítar eða Ijósgular og sjónlausar.
Höfuðið er brúnleitt með sterkum bitkrókum. Lirfurnar
púpa sig eftir nokkra mánuði í ávölu hylki, sem þær
byggja sér.
Til að útrýma þessum dýrum má komast langt með
þrifnaði eins og gagnvart mörgum skaðsemdarskordýrum
í húsum. Ýms lyf geta hjálpað svo sem naftalín, þó að
þau útrými ekki dýrunum. Hitun upp í 50—60 stig á C.
drepur dýrin. Sé mjög mikið af bjöllunum, getur komið til
greina að nota gaseitrun.
Af kakalökum hafa fundizt fimm tegundir hér á landi.
Fjórar þeirra berast hingað stöku sinnum, en sú fimmta,
litli kakalaki, hefur ílengzt hér og breiðzt allmikið út á
síðari áratugum, svo að nú er hann að minnsta kosti fund-
in í 9 sýslum. Á sumum stöðunum hefur honum þó verið
útrýmt. Enn hefir hann ekki fundizt á Austurlandi, svo að
kunnugt sé.
Litli kakalaki er mógulur á litinn, um 11—13 mm. á
lengd. Hann er alheimstegund, sem borizt hefur á skipum