Skírnir - 01.01.1942, Síða 199

Guðm. Finnbogasoti
Ræða í Ásbrekku
Fá orð hafa á síðari öldum verið tíðari í ræðum og riti
en orðið menning, á útlendum málum civilisation. Það
hefir þótt veglegt orð og mikil munnfylli í því. Menn hafa
verið hreyknir af menningunni. Stórþjóðirnar hafa talið
sér rétt og skylt að færa menninguna út um heiminn til
þeirra þjóða, sem taldar voru á lægra menningarstigi.
Það hefir ekki allt verið unnið með bróðurlegum eða falleg-
um aðferðum. Brögð og svik, rán og ofbeldi og kúgun hafa
oft verið með í leiknum. En hver sem aðferðin var, þá var
svo komið fyrir nokkrum áratugum, að heimurinn var
orðinn ein samtengd heild, þar sem fjarlægustu staðir
voru komnir í nokkurt samband hver við annan, svo að
t. d. það, sem gerðist hinum megin á hnettinum, gat haft
áhrif á það, sem gerðist á íslandi, kjötverðið í Ástralíu
haft áhrif á afkomu bænda á íslandi, o. s. frv. Það, sem
einn maður talar eða galar, hvort sem það er vit eða vit-
leysa, sannleikur eða lygi, getur samstundis heyrzt um
allan heim. Samgöngur orðnar svo hraðar, að komast má
heimsendanna á milli á örfáum dögum, o. s. frv.
Hvernig er svo ástatt núna í heiminum? Við vitum það
öll. Forfeður vorir gátu t. d. stundum farið á 6 dögum frá
Noregi til íslands á sínum litlu skipum og flutt sannar
fregnir þaðan. Nú tekur það ef til vill nokkur ár fyrir Is-
lending í Noregi að komast heim, þó að hann væri allur
af vilja gerður. Og jafnlangan tíma tæki það að fá sannar
fregnir af honum, þrátt fyrir útvarp og síma. Menn hafa
notað hin ágætu samgöngutæki til þess að útiloka sam-
göngur og viðtalstækin til þess að gera allar fregnir grun-
samlegar og snúa sannleik í Iygi. Flutningatækin eru höfð