Skírnir - 01.01.1942, Side 209

Skírnir
Ritfregnir
207'
landi fyrir 140000 árum. Frá því sjónarmiði er ekki ólíkleg't, að
sjóferðir hafi verið tíðar frá Bretlandi löngu fyrir dag'a Pýþeasar.-
Enginn veit með vissu, hve langt er síðan bátar voru upp fundnir,
en Vilhjálmur hugsar sér, að bátar, sem farið gætu 50—100 enskra
mílna sjóferð, séu ekki yngri en 10 þús. ára, ef til vill mörgum sinn-
um eldri. Hann vitnar i norska fornfræðinginn Brögger, sem hefir-
bent á, að skipamyndir, höggnar á hamra í Noregi á bronsöldinni,
líkjast mjög skipum Suðurhafseyjabúa, sem hafa fundið nálega
hverja byggjanlega ey í Kyrrahafinu, og að farnar hafi verið
2000 mílna sjóferð í bátum frá Samoa til Hawaii-eyja ekki síðar
en 500 árum e. Kr. og að Páskaeyjan hefir fundizt um sama leyti
eða litlu siðar, þó að sjóleiðin þangað væri að líkindum meira en
1000 mílur. Brögger telur enn fremur sannað, að á bronsöldinni
hafi verið rekin verzlun yfir Norðursjó í allar áttir og að einhver
auðveldasta leiðin hafi verið frá Skotlandi um Orkneyjar og Hjalt-
land til Suðvestur-Noregs. Bronsaldarmenjar, ef til vill frá 1200
árum f. Kr., hafa fundizt á Hjaltlandi og steinaldarmenjar líka.
Um það, hvernig bátar manna á Bretlandseyjum hafi verið á
dögum Pýþeasar, þá er þess að geta, að Caesar segir, þremur öldum
eftir daga Pýþeasar, að Bretar hafi haft báta úr húðum, er strengd-
ar voru á rimlagrind. Þykir Vilhjálmi liklegt, að slíkir bátar hafi
tíðkazt á Bretlandseyjum á dögum Pýþeasar. Nú eru þrenns konar
bátar eða skip af því tagi kunn, húðkeipar eða kajakar Eskimóa,.
umiakar þeirra og hinir írsku curraghar. Venjulegur umiak er
35—40 fet á lengd. í byrjun 19. aldar höfðu ibúar Suður-Alaska
skinnbáta til sjóferða, er tóku 70 manns, og Vilhjálmur hefir í bók
sinni ljósmynd af umiak með 49 Eskimóum í. Þessir umiakar fara
ágætlega í sjó og fljóta í nálega hvaða veðri sem er, en þeim hættir
til að hrekjast úr leið í stormi, því að þeir eru flatbotnaðir og
rista lítið, og má því ætla, að það hafi orðið til þess, að menn rak
stundum í þeim til ókunnra landa. Að dómi sérfræðinga mundu
slíkir bátar nægja til þess að sigla á þeitn til Islands. Þeir hafa
bæði segl og árar. I fregn frá Alaska 28. júli 1938 segir, að Bern-
hard Hubbard hafi siglt á 40 feta löngum skinnbát 700 milur í Ber-
ingsundi og Norðurishafi. Irsku curragharnir eru nú sjaldan meira
en 25 fet á lengd, en hafa ef til vill verið stærri áður. Og til er saga
um margra vikna sjóferð frá írlandi um 700 e. Kr., þar sem getið
er um hafskip, er tóku 60 manns. Til er mynd úr gulli af curragh
á írlandi frá því um 200 f. Kr. með átta þóftum, árum, siglu, rá og
stýrisár og er hún lík mynd af rimlaskipi irsku frá 1685, er sýnirr
að lagið hefir ekki breytzt þessi 1900 ár. Og má þá ætla, að þetta
lag sé miklu eldra,
Ef nú er litið á það, að mjótt sund er á milli Skotlands og
Oi'kneyja, 50 mílur þaðan til Hjaltlandseyja, 160 mílur þaðan tit