Skírnir - 01.01.1942, Side 212

210
Ritfregnir
Skírnir
'mílur fyrir liandan Tile til eyjar), en auk þess virðist italska þýð-
ingin í sumum atriðum ekki hafa verið skýrð rétt. Marea hefir verið
þýtt flóðbylgja og braccia faðmar og menn hafa sagt eins og von
er, að það nái engri átt, að flóðbylgja við Island geti stigið 26
faðma. En nú hefir Miss Mc Caskill, sem unnið hefir með Yilhjálmi
og ritað um Columbus bók, sem ekki er komin á prent, bent á
það, að maree merkir ekki aðeins flóðbylgjur heldur og stjórsjó,
stórar öldur, og að Columbus í öðrum ritum sínum notar aldrei
orðið marea um flóðbylgju. Braccio merkir ekki aðeins faðm, heldur
og alin. Eftir þessum skilningi segir Columbus, að stórsjóirnir
geti orðið 26 álnir, sem að því er menn vita um lengd álnar þá
mundi vera um 56 fet, en Vilhjálmur tilfærir dæmi þess, að öldur
hafi orðið jafnvel 60 feta háar eða meira. — Þá hefir það, sem
Columbus segir um legu Thule, þótt mjög tortryggilegt. Skýring
Miss Mc Caskill og Vilhjálms er nú sú, að Columbus tali raunar um
þrjár eyjar, sem hann kallar Thule eða Tile. Fyrst er það Thule,
sem Ptolemeus setur á kort sitt nálægt 63 breiddargráðu. Það var í
samræmi við skoðun Rómverja frá dögum Tacitusar, sem héldu,
að Thule væri Hjaltland. Columbus segir, að það Thule, sem
Ptolemeus talar um, sé þar sem hann segir. Svo er það Thule, sem
liggur ekki innan þeirrar línu, sem takmarkar vestrið hjá Ptoleme-
usi, heldur vestar, eyjan sem Englendingar sigla til og kallað er
frislanda. Það er ísland. Hann segir ekki á hvaða breiddarstigi það
er. Og loks er þriðja Thule, sem liggur á 73. breiddarstigi, 100
spanskar mílur fyrir handan Island. Það mundi vera Jan Mayen,
sem að vísu er á 71. breiddarstigi, en það er svo nálægt sanni, sem
búast mátti við á tímum Columbusar. Nú vill svo til, að til er upp-
dráttur frá 1500 af norðurhöfum eftir mann, sem hét Juan de La
Cosa, og ræðir Halldór Hermannsson um hann í bók sinni The
Carthography af Iceland og prentar þar kort hans. La Cosa átti
skipið Santa Maria og var leiðsögumaður á því á fyrstu ferð
Columbusar til Ameríku og var líka með honum á 2. og 3. ferð hans
sem leiðsögumaður og kortateiknari. Það mætti nú ætla, að slíkur
maður hefði reynt að fræðast af Columbusi um Norðurhöf, ef
Columbus hefði verið þar, og þess sæi einhverjar menjar á korti
hans. Og á þessu korti La Cosa er nú mynd af Islandi með nafninu
Frislanda og í norðaustur þaðan er allstór ey, sem hann kallar Illa
Tille, þó talsvert minni en ísland, mjóst um miðjuna eins og Jan
Mayen er, og eftir hluföllum kortsins einmitt í þeirri fjarlægð frá
fslandi, sem Columbus segist hafa farið. Svo að það kemur prýði-
lega heim. —• Margir hafa talið það fjarstæðu, að Columbus hafi
getað siglt 100 spanskar mílur, sem eru um 320 sjómílur, norður í
höf frá íslandi í febrúarmánuði. En Charcot, sem íslendingar kann-
ast við og flestum var kunnugri í norðurhöfum, telur að jafnvel