Skírnir - 01.01.1942, Page 216

214
Ritfregnir
Skírnir
ungatali og ríkisstjórnarár Hákonar jarls séu talin frá dauða Sig-
urðar, föður hans, en ekki falli Haralds gráfeldar, eins og bent er
á neðan máls, þá hefir Haraldur hárfagri verið konungur frá 859—
932 að tali Sæmundar fróða. Verður tæplega á móti því borið, að
sá skilningur á kvæðinu hafi mest til síns máls, þótt annar skilning-
ur lægi beinna við, ef engar heimildir væru til samanburðar. Hefði
því betur farið á að sleppa þeirri tilgátu á lxxi. bls., að Haraldur
hafi verið konungur „(852—925?)“ að tali Sæmundar. Augljóst
virðist, að ríkisstjórnarár Haralds hafi einnig verið talin 859—932
í þeirri heimild, er legið hefir til grundvallar timatali Hist. Norw.,
og rikisstjórnarár Hákonar jarls hafi verið talin frá falli föður hans
eins og hjá Sæmundi (og Ara), enda getur varla hjá því farið, að
það timatal hafi verið af islenzkum uppruna. Munurinn á því og
tali Sæmundar er í rauninni ekki um annað en rikisstjórnarár Har-
alds gráfeldar, en um þau er Hist. Nonv. nærri því samsaga Ara
(telur árin 14 í stað 15). -— Á lxxx. bls. er svo að orði kveðið, að
talið sé í mörgum annálum, að Hafursfjarðarorusta hafi orðið árið
872. Það er ekki alls kostar rétt. Hafursfjarðarorustu er ekki getið
í neinum fomum annálum, en í Konungsannál (sbr. einnig annála
þá, sem frá honum eru runnir) stendur við árið 868: „Einvald Har-
alds hárfagra Noregskonungs". Annars minnist ég þess eigi, að
nokkur hafi grafizt fyrir um, hvernig ái'talið 872 er til komið. Það
er runnið frá Ólafs sögu, Tryggvasonar hinni mestu, innskoti í frá-
sögn Landnámabókar Sturlu lögmanns af þeim Ingólfi og Hjörleifi
(Fms. I, 239; Flb. I, 248). Hinn tímatalsfróði höf. Ólafssögunnar
fylgir því tali Sturlu (og Resensannáls), að Haraldur hafi orðið
konungur 862. Enn fremur hefir hann þekkt þá sögn, er kemur
fyrst fram í Ágripi, en síðar í Fagurskinnu og Hkr., að Haraldur
ynni allan Noreg á tíu vetrum, og hefir talið þá frá þvi, er Haraldur
varð konungur. Eftir því varð Hafursfjarðarorusta 872.
Um þetta efni verður ekki ritað að fullu gagni nema í miklu
lengra máli, en ég hefi bent á það til þess að sýna, að enn séu til
ýmis vafamál í sambandi við Hkr. og aðrar Noregskonunga sögur.
Hins verður hvorki krafizt af B. A. né öðrum, er standa að þessari
útgáfu fornritanna, að þeir segi siðasta orðið um hvert atriði.
Alltaf opnast ný sjónarmið og því fleiri sem útgáfan er betur úr
garði gerð. Um ytra frágang þessa bindis þarf ekki að fjölyrða
fremur en áður. Þó skal þess getið, að sum kortin eru með svipuðu
marki brennd sem kortin í X. bindi, en efalaust verður bót á því
ráðin, er aðstæður leyfa. Annars er útgáfan öllum aðstandendum
til mikils sóma, og má góðs vænta af útgáfu hinna tveggja binda
Hkr., sem eftir eru, s.vo vel sem B. A. hefir af stað farið.
Jón Jóhannesson.