Skírnir - 01.01.1942, Qupperneq 228

226
Ritfregnir
Skírnir
afmæli hennar. Hið fagra og hið góða er sú tvenning, sem gengur í
gegnum verk hennar og ræður þar ríkjum. Og hún hefir skapað
samfelldan fegurðarheim úr brotabrotum daglegs lífs og starfs og
hafið það þar með upp í æðra veldi. í verkum hennar eru skugg-
arnir aldrei lamandi og myrkrið hvergi svo svart, að óhug veki,
heldur hvilir yfir þeim tær heiðríkja heils hugar. Og þar óma
strengir islenzkrar þjóðsálar á fagran og eftirminnilegan hátt inn-
an úr bjarmalandi endurminningar hennar.
Dr. Richard Beck hefir ritað skilningsríka ritgerð um skáldkon-
una framan við þætti þessa og gerir þar grein fyrir ævi hennar og
þroskaferli. Jakob Jóh. Smári.
Klinborg Lárusdottir: Frá liðnum árum. Endurminningar Jóns
Eiríkssonar frá Högnastöcium. Þorsteinn M. Jónsson. Akureyri 1941.
Sérhver ævisaga er sjálfsagt að meira eða minna leyti bæði
„Diehtung und Wahrheit" (skáldskapur og veruleiki), eins og Goethe
nefndi ævisögu sína, og verður jafnan að hafa það í huga, þegar
dæma skal um gildi þeirra sem heimilda um menn og málefni. Jafn-
vel þótt höf. sé allur af vilja gerður til að segja satt, geta dómar
hans um atvik og persónur verið litaðir af persónulegum tilfinning-
um hans og einkennum og hljóta enda að vera það. En mikið ríður
auðvitað á því, að frásagnir af atburðum, venjum og þjóðháttum
og þvíumlíku séu eins réttar og nákvæmar og kostur er á.
Þessi bók, sem hér um ræðii', er sjálfsagt engin undantekning frá
reglunni, enda hafa verið bornar brigður á frásögn Jóns í einstök-
um atriðum, en þeim þó frekar smávægilegum. Yfirleitt ber bókin
eða frásögnin á sér svip veruleikans, og margt er það í lýsingum á
þjóðháttum, sem miðaldra menn og eldri þekkja af eigin raun. Er
hún merkileg heimild um ýmislegt slíkt, sem óðum er nú að falla í
gleymsku, sökum breyttra lifnaðarhátta og aðstæðna. I þessu ligg-
ur aðalgildi bókarinnar ásamt lýsingu hennar á æviferli hins þraut-
seiga alþýðumanns, sem ekkert böl eða mótgangur megnar að buga.
Frú Elinborg Lárusdóttir skáldkona hefir fært frásögn Jóns Ei-
ríkssonar í letur og gert það prýðilega. Jakob Jóh. Smári.
Islenzkir sagnaþættir og þjóðsögur II. Skrásett hefir Guðni Jóns-
son. Reykjavík. Útgefandi: ísafoldarprentsmiðja h.f. 1941.
Það er víst og satt, að þjóðsögur og sagnir hafa margvíslegt
gildi —- einkum menningarsögulegt, enda virðist vera nægur mark-
aður hér fyrir slíkt, ef dæma má eftir þeim fjölda bóka um þau
efni, sem út er gefinn. Meðal hinna beztu slíkra sagnasafna er safn
það, er hér um ræðir, skrásett af Guðna Jónssyni. Er mjög vand-
virknislega frá safninu gengið að öllu leyti, en sögurnar skemmti-
legar og fi'óðlegar. Er vonandi, að framhald geti orðið á útgáfunni.
Jakob Jóh. Smári.