Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1927, Page 81

JÓN BISKUP GERRERSSON
77
að einn höfundur151) minnist þess,
að liann 'hafi stundað háskólanám
suður í Prag. En það hafa menn
eftir Jóni Gerrekssyni sjálfum,
að Eiríkur konungur af Pommern,
sem krýndur var til bonungs yfir
öll Norðurlönd í Kaimar 17. júní
1397 'þá raunar barn að aldri,
hafi snemma látið sér annt um
hann. Gerði konungur þessi Jón
að kanslara sínum laust 'fyrir
1408, en áður liafði 'hann í Dan-
möhku gegmt 'opinberum störfum
í þágu kirkjunnar að minsta kosti
um tveggja ára skeið16). Þessa
skjótu upphefð sína hefir Jón
Gerreksson vafalaust að nokkuru
leyti mátt þakka frábærum liæfi-
leikum, sem sagt er, að hann liafi
verið gæddur og lempni í fram-
komu, sem honum var mjög sýnt
um að beita við sér æðri menn, er
hann þurfti að koma ár sinni fyr-
ir borð. En hér kemur og vafa-
laust fleira til greina. Skal að
því vi'kið nokkuð nánara, einkum
þar sem aldrei hefir áður, mér
vítanlega, verið á það bent.
Upphefð og gengi Jóns Gerreks-
sonar má vafalaust setja í sam-
band við frændsemi þeirra Péturs
Jónssonar biskups í Hróarskeldu.
Hefir sá maður löng-um verið tal-
inn liægri hönd Margrétar drottn-
ingar frændkonu Eiríks af Pornrn-
ern, enda mun drottning o'ftast
hafa kvatt Pétur biskup til ráða,
ef einlivern vanda bar að höndum.
15) Kr. Erslev í C. F. Brlcca: Dansk Blo-
grafisk Lexikon V, bls. 596, og eftir honum
Jón Helgason, Kristnis. íslands I, bls. 226.—
16) Hist. Tidskr., bls. 190.
Er þess og ósjaldan getið, að
biskup liafi lánað drottningu stór-
ar féfúlgur með hagkvæmum kjör-
um eða bjargað henni á annan veg,
er hún var í féþröng.
Pétur biskup hafði á „sinni tíð
'komizt til skjótra metorða, enda
stórvel gefinn maður. Þegar liann
varð biskup í Hróarskeldu árið
1395, hafði liann áður gegnt
tveim öðrum biskupsembættum,
og öðru þeirra í Svíþjóð. En þrátt
fyrir þes'sar upphefðir í þjónustu
andlegra mála, mun biskups þó
lengur verða minnst fyrir rögg-
samleg afskifti hans af veraldleg-
um málum. Er þess m. a. getið,
að á þinginu í Kalmar árið 1397
hafi hann ráðið mestu um úrslit
þeirra stórmála, 'sem þar voru til
meðferðar. Síðan er lians jafnan
getið við lilið Margrétar drottn-
ingar, ef eitthvað vandasamt var
á seyði, er krafðist djúphyggju og
skjótra úrræða. Og eftir að Pét-
ur Jónsson var orðinn biskup í
Hróarskeldu, varð hann jafnframt
æðsti kanslari Danmerkur.
Perill þeirra Péturs biskups og
Jóns Gerrekssonar er að ýmsu.
leyti áþekkur. Báðir eru biskup-
ar í Hróarskeldu, kanslarar í Dan-
mörku og biskupar í Svíþjóð.
Þetta er engin tilviljun. Pétur
biskup hefir séð hinn unga frænda
sinn, fluggáfaðan og framgjaman,
manna líklegastan til þess að
verða eftirmann sinn og lialda
uppi heiðri og veg ættar sinnar.
Það mætti hugsa sér, að þeir Jón
Gerreksson og Eiríkur konungur
af Pommern ha'fi alizt upp eigi