Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1927, Blaðsíða 112

108
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ISLÉNDINGA
g'erðist hlífðarlaus, þannig, að
hver reyndi að flá náunga sinn í
kaupum og sö'lum. Lausafólkið
tók hærra kaup en atvinnuvegirn-
ir þoldu. Það flaug með kaupið
út í veður og vind mentunar og
skemtana, lifði í glaumi og gleði.
En bændur og búþegnar sátu eft-
ir með sárt enni og oft og tíðum
ábyrgðina þá, að sjá um börn og
slcyldulið lausingjanna, sem flugu
út í veður og vind, og sveitar-
stjórnarlöggjöfin batt þeim á
herðar. Sú löggjöf er óhræsis
mönnum hliðholl, en hinum til
þunga, sem sitja um kyrt og græða
landið. Áður drap eg á ábyrgðar-
skelli, sem :stafa af glæframönn-
um og angurgöpum. Þessi sama
saga er í Yesturheimi kunn og er
á þessi misendi drepið í Land-
námu Thórstínu í kafla, sem gaml-
ir liöldar hafa ritað um afleiðing-
ar óifriðarins. Enn í dag heimtar
lausafólkið miklu hærra kaup en
bændur geta greitt. Svo rarnt
kveður að þessu misendi, að nú í
mörg ár hafa bændur og húsfreyj-
ur unnið að' búurn sínum kaup-
laust, en kaupafólkið bor,ið frá
borði, svo að kalla mætti fullar
hendur fjár. Þetta má sanna með
augtjósum dæmum; sem eru á
liverju strái. Þau eru á þessa
leið: Ómagalaus, skuldlaus hjón
hafa aðeins lialdið við nú í mörg
ár, og þó tapað lieldur en hitt.
Þau liafa ekki lagt í kostnað á
nofckurn hátt. Hvar er þá þeirra
kaup og rentan af jörð og búi?—
I’að alt fer í kaupgjald og útgjöld.
Skattar og skyldur eru óbærilegir
í landi voru og mun sú óvættur
vera landlæg í flestum löndum'.
Þessi árin geldur þjóðin um 10
miljónir til landsjóðs, sem oflætis-
mennirnir nefna ríkissjó8 aif ein-
tómri fordild. Þar að auk eru
sveitagjöld, sem slaga liátt upp í
þessa ofurfúlgu. — Þetta er of-
raun atvinnuvegum vorum.. Og
þjóðin sligast undir byrðinni.
Fullveldið er okfcur dýrt, þó að
mestur hluti útgjaldanna sé bund-'
inn við heimabrangsið. — En það
má kenna fullveldis mikillætinu,
að sú uppþemba. gat af sér alls-
konar óaðgæzlu í fjármálum og
jafnvel ofdirfsku og hleypti of-
vexti í fingurna á sumum mönn-
um.
Nú eigum vér eftir að standa
frammi fyrir allri Heimskringl-
unni á 1000 ára afmæli Alþingis
og þarf til þes.s nokkurn fótastyrk
og höfuðmátt slífct hið sama. Mig
svimar við þá hugsun og fleiri en
einn mun sundla, þeirra manna,
sem hafa liugboð um ábyrgð og
eftirköst.
Mentun og þessháttar
Nú er alt fólk í landi voru at-
kvæðisbært með því móti, að not-
ið hefir “upplýsingar” kennara.
Flestir frömuðir þjóðar vorrar
gerðu sér miklar vonir um árang-
urinn af tilsögninni og heyrðu að
af 'henni mundi stafa hverskonar.
viðgangur einstaklings og alþjóð-
ar.—
Eg liefi udanfarna daga verið
að blaða í og lesa í landnáma bók-
um Þorleifs og Thorstínu Jacikson