Jörð - 01.12.1940, Blaðsíða 141
og höfuös A voru eldra þjóíS-
ræSilega réttarríki frá 1874, áS-
ur en þaS náSi aS komast
til vits og ára og verSa sjálf-
bjarga. — Þess vegna er ekk-
ert undanfæri — lýSræ'Sisnafn-
iS verSur aS líSa sætt og súrt
meS lýSræSisstefnunni, og
menn verSa aS flytja velþókn-
un sina yfir á nafn og stefnu
þjóSræSisins um leiS og menn
læra aS skilja, aS þaS er sú
eina stefna, sem getur teki'S á-
byrgS á því aS frelsi og réttur
ríki í landinu. Enda ætti aS
vera auSskiliS hvilíkur ómetan-
legur kostur þaS er, aS geta
einangraS þetta stjórnfarsmein
undir sérstöku nafni og skoriS
þaS burt án þess aS drepa sjúk-
linginn. — Úti í löndum tókst
lýSræSinu einnig aS ljúga sig
inn undir merki og nafn hinnar
demókratísku stefnu, meS þeim
árangri, aS þessi mikla menn-
ingarstefna er nú gersamlega
upjrrætt í stjórnfari flestra
rikja utan hinna enskumælandi
landa og er einnig þar i bráSri
hættu. — ÞaS lýsir í raun og
veru vel hinu lága stjórnfræSi-
lega menningarstigi út um
heiminn, aS sambland svo and-
stæSra hugtaka sem þjóSræSis
og lýSræSis skuli hafa getaS
viSgengist og veriS þolaS. — í
riti eftir breska rithöfundinn
H. N. Casson. sem nýlega er
komiS út á íslenzku i þýSingu
Magnúsar Magnússonar rit-
stjóra, minnist höfundur á þess-
JÖRÐ
ar tvær stefnur, án þess þó aS
greina þær nógu skýrt. En þaS,
sem hann kallar „Selfgovern-
ment“ (sjálfstjórn) svarar til
þjóSræSisstefnunnar, en „Poli-
ticalism“ (pólitik — atkvæSa-
veiSar — flokkræSi) til lýS-
ræSisins. Þetta rit er mjög at-
hyglisvert og sýnir, aS sjálít
öndvegisríki þjóSræSisins var
nú fyrir stríSiS orSiS 'svo sjúkt
af íýSræSi, aS þaS var aS missa
alla stjórn á sjálfu sér. Vitan-
lega var, eins og komiS var,
ekki annaS aS gera en aS gefa
herstjórninni einræSilegt neyS-
arumboS. — Hversu mikinn
lmekki hiS brezka þjóSræSi
kann aS hafa biSiS viS þetta,
kemur fyrst síSar i 1 jós.
? — Þér álítiS þá ekki, aS
vér getum sótt stjórnskipunar-
fyrirmyndir til annarra landa?
: — Nei, — stjórnskipanir
heimsþjóSanna hafa aldrei
komizt á neinn sameiginlegan
vísindalegan grundvöll. Þessi
liSur félagsmenningarinnar hef-
ir aldrei losnaS úr klóm hinn-
ar frumstæSu veiSimenningar,
sem vinnur á grundvelli ásælni,
ágengni og yfirráSa. Jafnvel
friSsamar þjóSir eru enn neydd-
ar til aS dansa meS til þess aS
verSa ekki undirokaSar. ÞaS er
þessi stöSuga hætta utan aÖ,
senr hefir skapaS sanrhald og
samfestu flestra þjóSa. Og þar
af leiSandi hafa þær mestmegn-
is gert sig ánægSar meS sterk-
NiSurl. á bls. 447.
443