Jörð - 01.12.1948, Side 6

4
JÖRÐ
sízt minni áhrif á örlög manns. Myrkrið skapar tröll, skrípi,
Oiiug, — náttleysan laðar til hugarflugs. Þjóðsögurnar eru því
glöggasti spegill íslenzkrar þjóðar. . . .“ (Allþbl. 1934).
Sá, sem þetta ritar, minnist þess enn glöggt, þegar hann las
í æsku sögu Hagalíns, ,,Þátt af Neshólabræðrum". Barnshugur
minn varð gagntekinn af skelfingu við lestur frásagnarinnar
um ógæfu Neshóiaheimiiisins. Skáildið sýndi mér skýrt inn í
óhugnað liins vestfirzka skammdegismyrkurs, inn í myrkur
mannssálnanna, sem börðust við hamslaus náttúruöfl, haldnar
nístandi ugg við drauga og forynjur.
í þessu hrikalega umhverfi ólst skáldið og rithöfundurinn
Guðmundur Hagalín upp. Var það ótrúlegt, þótt það yrði
honum hugstætt, þótt fólkið, sem lifði þarna, kæmi fram í
skáldverkum Iians síðar á ævinni, — svo furðulega skýrt dregið,
sumt, að engu er líkara en það séu persónur í kvikmynd, sem
áhorfandinn sér — og heyrir ekki síður?
ANN er fæddur í Lokinhömrum í Arnarfirði 10. október
i-X 1898. Foreldrar hans voru Gísli Kristjánsson og Guðný
Guðmundsdóttir. Þau eru mikið skyld. Gísli tók við Lokin-
hömrum af föður sínum, og hafði svo verið mann fram af
manni. Móðurfrændur Hagalíns höfðu aftur á móti setið lengi
á höfuðbólinu Mýrum í Dýrafirði. Var hið mesta myndarfólk
í báðum ættum og annálað lyrir dugnað. Bændurnir voru
skipstjórar jafnframt og þóttu sækja sjóinn fast. Ekki þóttu
konurnar í þessum ættum standa mikið að baki karlmönnun-
um um dugnað og skörungsskap. Er skemmtileg saga sögð um
einn slíkan kvenskörung, Guðrúnu í Lokinhömrum, afasystur
Hagalíns. Svo bar til, að bóndi liennar varð saltlaus, en þótti
illt að bera sig ekki eftir sjóbjörginni, en þá var afli góður.
Hann reri því þrátt fyrir saltleysið og liugðist sækja saltið síðar.
Þetta vissi Guðrún húsfreyja og þótti ekki síður illt en bónda
liennar, að hann þyrfti að tefjast. Þegar hann og húskarlar
lians voru rónir til fiskjar, kvaddi hún griðkonur sínar sex til
ferðar. Skutu þær fram báti og héldu hið skjótasta til Þing-
eyrar og sóttu saltfarm. Bóndi og menn hans voru sofnaðir,
þegar þær komu heim. Húsfreyja skaut brennivínsflösku undir