Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 112

110
JÖRÐ
áhrifum þeirra á hana. Kristófer Uppdal er mikill mannþekkj-
ari, frásögn hans er oftast þróttmikil, lifandi og litrík, og skáld-
verk hans er mjög áhrifamikið, þó að bindin séu nokkuð mis-
jöfn og samband þeirra alllaust.. Hann er bersögull, og lætur
veilur manna, sem einstaklinga og þátttakenda í samfélaginu
koma hlífðarlaust fram í dagsljósið. Hann sýnir, livernig hinir
rótslitnu, hraustu og þróttmiklu bændasynir verða að villtum
og þjóðfélagslega ábyrgðarlausum einstaklingum, sem glata þó
aldrei sínu góða hjarta og ekki heldur að fullu virðingunni
fyrir sjálfum sér. Þeir mega yfirleitt ekkert aumt sjá, þeim
finnst þeir vera skyldugir til að greiða götu hvers annars, og
þeir setja stolt sitt í að vinna af dugnaði og trúmennsku, ef
þeir á annað borð eru við vinnu. Og þá er til samtakanna
kemur, sjáum við, hvernig þeim smátt og smátt eykst á-
byrgðartilfinning og þroski, en líka stórum andlegur vandi. Eitt
af bindunum lieitir Domkyrkjelryggjaren. Kristófer Uppdal
lítur á myndun verkalýðshreyfingarinnar sem eins konar dóm-
kirkjusmíð, byggingu með kór, aðalkirkju og útbyggingum,
þar sem hinum annars tvístruðu og fyrrum lítt ábyrgu ein-
staklingum gefist færi á að þjóna ekki einungis eigin hug og
löngun, heldur og sameinast og liefjast til æðri og voldugri ein-
ingar og um leið lyfta þjóðfélagslífinu á hærra og göfugra svið.
Uppdal einbeitti svo orku sinni til samningar þessa skáldverks,
að hann hefur aldrei beðið þess bætur. Ár eftir ár vann liann
samfellt, oft nótt með degi, unz það stóðst á endum, að verk-
inu var lokið og heilsan þrotin. Síðasta bindið heitir Herclsla
— herzlutakið — og má heimfæra það jafn vel upp á aðalper-
sónu sögunnar og höfundinn.
Af sömu skáldakynslóðum og þau skáld, sem um er getið
hér að framan, tel ég rétt að nefna sem menningarlega áhrifa-
valda Peter Egge, Gabriel Scott og Sven Moren. Peter Egge
hefur oft í skáldsögum sínum fjallað mjög listrænt um það,
að ekki sé mest um vert fyrir manninn að teljast þeint mestu
með, heldur maður í raun að vera, og sýnir liann þetta á sér-
lega áhrifamikinn hátt í skáldsögunni Hansine Solstad (1925).
Gabriel Scott hefur skrifað mjög sérstæðar skáldsögur, síðan
hann náði fullum þroska sem rithöfundur, en það var til-