Jörð - 01.12.1948, Síða 10

í sögum þessum („Krepptir hnefar“) og hér bregður einnig
fyrir kímninni, en þetta hvort tveggja átti eftir að verða ríkir
þættir í sagnaskáldskap Hagalíns.
í næstu bók, Strandbúum (Seyðisf. 1923), er hann búinn að
leggja kvæðin og ævintýrin á hilluna, hér eru tómar smásögur,
og höfundurinn er nú orðinn raunsæni. Þó er hann ekki vax-
inn frá ýmsum einkennum 'æskuáranna, þvi að hér kemur
t. d. sterk boðun einstaklingshyggju og hetjudýrkunar í anda
Nietzsches. I sögunni Hefndir er lýst nauðsyn hefndarinnar
og leifum heiðinnar siðakenningar. „Hefndin er. . . . nauðsyn-
leg,“ segir söguhetjan. „Hún heldur jafnvæginu í sál manns-
ins. . . . En þjóðfélögin hafa séð, að menn með kröfuhörðu
eðli eru jafnvægi fjöldans hættulegir. Þess vegna hafa lögin
verið sett. Þau eru yztu leyfileg takmörk eðlisfullnægingar
einstaklingsins, takmörk, sem eiga aðeins við meðalmanninn,
því að eftir eðlisfullnægingu hans eru þau að mestu leyti snið-
in.“ í þessari sögu er hinnar mildandi lífsskoðunar jafnaðar-
stefnunnar ekki farið að gæta. Hins vegar benda aðrar sögur
í ,,Strandbúum“ til þess, sem síðar varð fyrirferðarmikið í sög-
um Hagalíns; þar eru lýsingar á kjarnmiklum, vestfirzkum
sjómönnum, blandaðar skemmtilegri glettni. Má t. d. nefna
söguna Barómetið, þar sem gamall formaður ætlar að lifa
eftir „línu“ nýtízku vísinda, en gefst upp og heldur áfram að
byggja á reynslu feðra sinna. „Barómetið, sem bæði Jóni sáluga
og þér hefur dugað, luigsa ég að skýri þér rétt eins vel frá, í
þetta skipti og hitt, sem hangir þarna á þilinu,“ segir stýri-
maðurinn. I þessari bók er líka ein bezta smásaga Hagalíns,
Tófuskinnið, en þar er sálarlíf fremur lítilsiglds manns krufið
til mergjar í stuttu en prýðilega skýru máli og lýst valdi sjálfs-
blekkingarinnar.
Næst í röðinni er fyrsta langa skáldsaga Hagalíns, Vestan úr
Fjörðum (1924). Er þar lýst átökum gamla og nýja tímans og
umhverfið er vestfirzkt. Ekki nær höf. hér ennþá fullkomnu
valdi á skáldsöguforminu, og er þó margt gott um söguna. Mela-
kóngurinn, gamli, vestfirzki stórbóndinn, er t. d. vel gerð per-
sóna og hlýtur að verða lesendunum minnisstæður.
Veður öll válynd, þættir að vestan, kom út næsta ár, 1925.