Jörð - 01.12.1948, Side 94

92
JÖRÐ
hvað hið bezta og sérkennilegasta úr skáldskap framandi þjóða,
gömlum og nýjum. Slík starfsemi frænda vorra hefur tekizt
með ágætum, og jafnvel þeir íslenzkir menn, sem lesa mál stór-
þjóðanna, hafa getað liaft mikið gagn af henni sér til glöggv-
unar, úrval frændþjóðanna sparað jreim tíma og fyrirhöfn.
Loks er svo það, að sakir skyldleika okkar við þessar þjóðir og
svipað menningarstig, er mannrannsókn skálda þeirra og mat
þeirra og reynsla á andlegum verðmætunr næsta lærdómsrík
fyrir íslenzk skáld og menningarfrömuði.
Um Finna er talsvert öðru máli að gegna en hinar Norður-
landajrjóðirnar á meginlandi álfunnar. Raunar er menning
Finna mjög mótuð af löngu sambýli við Svía og einnig nánum
samskiptum við Norðmenn, og ennfremur af lýðskólahreyf-
ingunni dönsku. Hinar sænsk-finnsku bókmenntir eru Jrví ærið
litkaðar af sænskum straumum og stefnum, Jró að talsvert
skilji á milli, og þær bókmenntir, sem ritaðar eru á finnsku,
hafa og notið frjóvgandi áhrifa úr vestri. En Jró er Jrað sannast
rnála, að skáldskapur hinna finnskumælandi Finna á sér, Jrar
sem eru hin alfinnsku Jrjóðkvæði, orkulindir, sem eru allólíkar
hinum forn-norrænu. — Á árunum milli heimsstyi'jald-
anna jukust mjög bókmenntir og menningarleg völd hinna
finnskumælandi Finna, og af hendi ýmissa forustumanna
Jreirra um menningarleg efni var leitað tengsla við frændur
Jreirra í suðri, sem tala skyldar tungur, en Jrað eru Eistar og
Ungverjar. Þá hafði hin lnyllilega borgarastyrjöld í Finnlandi,
er gaus upp eftir að Þjóðverjar og Rússar höfðu sanrið frið í
heintsstyrjöldinni fyrri, mikil áhrif á sálarleg og Jrjóðfélagsleg
viðfangsefni finnskra skálda og á blæ ýmissa skáldverka JreitTa.
Ennfremur orkaði nálægð Ráðstjórnarríkjanna og yfirvofandi
hætta úr austri allmjög á sjónarmið finnsku ])jóðarinnar og á
svipmót bókmenntanna finnsku — og eins framvinda stjórn-
mála- og menningarlíl'sins í Þýzkalandi, ekki sízt Jrar sem Jrýzk-
ur liðstyrkur var af sumum talinn liafa riðið baggamuninn í
borgarastyrjöldinni finnsku. Þá var Jrað, að þrátt fyrir góða
aljrýðufræðslu, lýðræðislega stjórnarhætti, almennt framtak
og óvenjulegan dugnað og harðsækni finnsku Jrjóðarinnar var
í Finnlandi stórum meira af illa menntu, lítt siðuðu, bláfátæku