Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 170

i68
JÖRÐ
byrjaði 1902. Landvarnarmenn voru óánægðir með það, að
bera þyrfti upp í ríkisráði Dana íslenzk lög, sem Alþingi hefði
samþykkt. Með því gátu aðrir ráðherrar haft áhrif á það, sem
ráðherra íslands bæri upp fyrir konung. Nokkru áður hafði
mikið verið deilt um þetta efni, en útkoman varð þó sú, að
Hannes Hafstein skyldi verða að bera öll íslandsmál upp í
ríkisráðinu danska."
„Hver var liinn raunverulegi upphafsmaður að landvarnar-
hreyfingunni?"
„Skáldið okkar mikla, Einar Benediktsson, átti upptökin og
frumkvæðið. Hann var driffjöðrin í rnyndun flokksins, ásamt
Jóni Jenssyni yfirdómara. Áköfustu fylgismenn Jressarar hreyf-
ingar urðu íslenzkir stúdentar í Kaupmannahöfn, og varð
flokkurinn brátt mjög öflugur. Árið 1903 var blaðið Ingólfur
stofnað, og gerðist Benedikt Sveinsson strax ritstjóri þess, en
Bjarni frá Vogi studdi blaðið á allan hátt. Þetta blað var því
hið eina málgagn landvarnarmanna til ársins 1906. Þá bættist
við Dagfari á Eskifirði, sem ég stofnaði og var eigandi og
ábyrgðarmaður að. Dagfari túlkaði aðallega landvarnarstefn-
una frá sjónarmiði íslenzkra stúdenta í Kaupmannahöfn og
var það því nokkurs konar stúdentablað. — Bæði Jressi blöð
hertu mjög á sókninni í skilnaðarmálinu. Og þegar Dagfari
birti greinina „Verið á verði“, þar sem beint er farið fram á
algeran skilnað, ætluðu heimastjórnarblöðin*) alveg að ærast.
En ísafold orðaði afstöðu sína Jrannig: „Tala má það.“ Sam-
tímis Jressu færðist Ingólfur í aukana í Reykjavík og varð þetta
til þess að dönsk blöð fóru að ræða urn þessa skilnaðarhreyf-
ingu, sem studd væri kröftuglega af íslenzkum stúdentum.
Sögðu dönsku blöðin sem svo, að þó að hér væri urn að ræða
tiltölulega fámennan hóp, þá gæti hann orðið hættulegur. Eg
skal geta Jress til dæmis um útbreiðslu blaðanna á þessum tíma,
en það sýnir nokkuð vald þeirra, að árið 1906 hafði Isafold um
4500 kaupendur, Þjóðólfur 3500. Dagfari fékk á þrernur mán-
uðum 2800 kaupendur, en Ingólfur tvöfaldaði kaupendatölu
sína þetta ár.“
*) Heimastjórnarflokkurinn var stuðningsflokkur Hannesar Hafsteins, ráð-
Irerra, og var, um þær mundir, orðinn ílialdsflokkur í sjálfstæðismálinu. Ritstj.