Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 197
JORÐ
195
ekki enn verið tilkynnt sem „reglurit" á borð við höfuðrit
liinnar díalektísku efnisliyggju og Darwíns. Hins vegar er ljóst
af hinum óvenjulegu sæmdum, sem hann hefur verið hlaðinn,
og af afdrifum margra andstæðinga hans, að litið er á hann
sem vísindalegan æðstaprest ríkistrúarbragðanna.
Hin mikla spurning, sem aðeins framtíðin fær að fullu úr
skorið, er: Hver verða endanleg áhrif allrar þessárar stefnu
á rússnesk vísindi og, síðar meir, tæknistigið?? í vestrænum
löndum hefur framþróun raunvísindanna hvílt á þeim frum-
kenningum (axiom), að liver kenning yrði að vera prófanleg
með tilrannum og að frjáls skoðanaátök um vísindaleg efni
séu ekki einungis leyfileg heldur beinlínis æskileg. Við höfum
ekki trú á því, í vestrænum löndum, að við hefðum náð núver-
andi vísindaþroska, hefðum við ekki verið hættir því að leggja
hömlur á málefnalega gagnrýni. Og við hljótum að líta svo á,
að vísindi, sem vinna bak við „járntjald“, með höfuðáherzlu á
,,nytsemi“ en ekki hlutlausa sannleiksleit, og með hálfkæfðri
gagnrýni, hljóti smárn saman að úrkynjast og hrörna.
Vestrænir vísindamenn hafa enga trú á því, að byssukúlur
og fangabúðir hafi vísindalegt sönnunargildi. Og verði reyndin,
þrátt fyrir allt sú, að raunvísindi Ráðstjórnarríkjanna dragist
ekki með tímanum aftur úr vísindum vestrænna þjóða, þá yrði,
að svo stöddu, helzt sú skýring á því gefin, að rússneskum vís-
indamönnum hefði tekizt, líkt og rússneskum hagfræðingum
og stjórnmálamönnum, að þróa sér orðakerfi, sem væri svo
haganlega fyrir komið, að tengja mætti það sitt á hvað bókstaf
hinnar díalektísku efnishyggju og anda hins lifaða lífs — í þessu
tilfelli tilraunavísindanna.
Mendelsliigmál, sem getið er um í greininni hér á undan, er kennt við þýzka
ábótann Gregor Johann Mendel (f. 1822: d. 1884). Hann var bæði guðfræðingur
og náttúrufræðingur að menntun. Rannsóknum hans um arfgengi var enginn
gaurnur gefinn fyrr en eftir dauða hans, en þær eru nú almennt viðurkenndar
sem grundvallandi í arfgengisfræðinni. Rannsóknir Mendels beindust einkum
að því, hvernig „eiginleikar" óskyldra forfeðra koma fram og hversu þeir koma
oft fyrir i hinum ýmsu kynslóðum eftirkomendanna. Tókst honum að finna
stærðfræðilegt lögmál fyrir þessu, og er það kallað Mendelslögmál.
13*