Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 152
150
JÖRÐ
um, þar bregði fyrir stíl Þórbergs sjálfs. í öðru bindinu virðist
mér sumt með nokkrum ólíkindum. Fyrst er það, að ótrúlegt
er, hve margir mektarmenn þeirra tíma, sem þar greinir frá,
hafa leyst frá pokanum við unglinginn Árna Þórarinsson — og
annað er það, að mér virðist sumt, sem eftir slíkum mönnum
er haft, bera furðumikinn keim af orðalagi sögumannsins. Um
þriðja bindið er það að segja, að þar er söguþráðurinn ærið
bláþráðóttur, sums staðar gætir mótsagna, og fyrir kemur, að
ruglað sé nöfnum. Þá er svo að sjá, sem sumir dómar séu nokkuð
öfgakenndir til ills og góðs; til dæmis er vart sagt það af afrek-
um Kristínar í Skógarnesi, að hún rísi undir því geipilega lofi,
sem á hana er borið. Virðist mér og þarna bera nokkuð á því,
að ekki sé ræða séra Árna svo kjarnyrt, sem mér fannst hún
vera, þá er ég heyrði hann tala — og hann var í essinu sínu.
Nálgast hún sums staðar frekar mælgi en mælsku.
Loks vil ég segja nokkur orð í sambandi við deilurnar, sem
þessar bækur hafa vakið.
Það var svo í gamla daga, að mörgum þótti hin mesta smán
að því að „komast í blöðin“ — eins og það var kallað af almenn-
ingi — og gilti einu, þó að einungis væri mannsins getið að öllu
meinlausu. Enn er það svo, að viðkvæmni sumra fyrir umtali
um ættingja og vini í rituðu máli stappar nærri þessu. Fyrir
nokkrum árum höfðaði maður mál gegn Theódór heitnum
Friðrikssyni vegna minningar föður síns. Theódór hafði kallað
hinn látna viðurnefni, en annars var frásögnin mjög jákvæð,
— minnsta kosti fékk ég jákvæða mynd af hinum uppnefnda.
Nú vissu allir, sem þekkt höfðu manninn, að hann hafði verið
kallaður því nafni, sem Theódór notaði í frásögninni í ævi-
sögu sinni. Ef þeir hefðu séð hins látna getið án nafnsins,
hefði það áreiðanlega vakið umtal og þótt fordildarkennt. En
þeir, sem ekki þekktu hinn látna, minnast mun ljósar þeirrar
jákvæðu myndar, sem Theódór dró upp, vegna þess að þar
fylgdi með hið sérkennilega og hressilega viðurnefni. Já, vand-
gert verður vesalings rithöfundunum, ef fara skal eftir bókstaf
þeirra laga, sem Theódór Friðriksson var dæmdur eftir, og
víst mundi ég liafa, í lians sporum, reynt að bæta viðurnefnis-
erfingjunum þannig til í rituðu máli, að ekki hefðu þeir unað