Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 19
JÖRÐ
17
Mér hefur oft dottið í hug, þegar ég hef verið að lesa sam-
tölin í skáldsögum Hagalíns, að gaman væri að sja, liver árang-
urinn yrði, ef hann færi að skrifa leikrit. Mér er ekki kunnugt
um, að liann hafi gert það, en vel má þó vera, að þessi ham-
hleypa til verka sinna eigi einliversstaðar leikritsdrög í sktiff-
um. Hann sneri að vísu nokkrum hluta Kristrúnar í Hamra-
vík í leikrit, Kristrún í Hamravík og Himnafaðirinn, og var
það leikið með góðum vinsældum í Reykjavík veturinn 1935—
1936, en þar er auðvitað um verk að ræða, sem er upphaflega
hugsað sem skáldsaga, en hefur ekki uppbyggingu leikritsins
fyrst og fremst. En hvernig mundi hið sérkennilega alþýðu-
mál Hagalíns lara í munni góðra leikara í verki, sem höfund-
urinn hefur frá upphafi ætlað leiksviðinu (eða útvarpinu)?
Þótt hér hafi einkum verð rætt um þann sérstæða stíl Haga-
líns, sem sprottinn er upp úr vestfirzku alþýðumáli, er því
engan veginn gleymt, að hann á sér fleiri strengi, því að stíll
hans er furðu fjölþættur, og gefst ekki tækifæri til að gera því
nánari skil hér. En um þetta getur hver sannfærzt, sem vill,
með því að taka sér í hönd eitthvert smásagnasafn Hagalíns og
lesa það með þetta fyrir augum — til dæmis „Einn af postul-
umnn“, 1934.
LIESSKOÐUN rithöfundarins Guðmundar Hagalín er karl-
mannleg og bjartsýn. Hann trúir á sigur hins góða í mann-
eðlinu, og íslenzk alþýða og íslenzkt þjóðerni eru honum hjart-
fólgin. Þéssar meginstoðir renna undir jal'naðarmennsku lians
og lýðræðisást. Blind bókstafstrú, þrælslund og harðstjórn eru
eitur í hans beinum, og baráttan gegn slíku hefur gengið sem
rauður þráður gegnum rithöfundarstarf hans og þjóðmálastarf.
Hagalín stendur föstum fótum í íslenzku þjóðlífi, dáir festu
og þrótt hins harðgerða kynstofns og hetjulund einstakling-
anna. Hann sækir söguefni sín gjarnan til fortíðarinnar, en
raunsær nútímamaður er hann þó fyrst og fremst.
Ein hin bezta smásaga Hagalíns endar á þessum setningum:
á hlaðinu stóðu ung og húsbliknuð hjón, er horfðu bæði
með sama lurðukennda brosinu á eftir gamla manninum, sem
ruggaði nú og rambaði niður túnið.
2