Jörð - 01.12.1948, Page 63
JÖRÐ
61
7. OG NÚ: ,jkipið er nýtt en skerið fornt —
skal pvi undan láta“ (!!)
INIR nýju óvinir erfðaformsins íslenzka eru að vísu marg-
I _L kynjaðir og úr mörgum áttum komnir, en virðast þó allir
eiga sameiginlega áætlun og takmark. Hjá þeim er öllu stefnt
að undirstöðunni, til uppbrots og eyðingar.
Meðal þessara eru ýmsar öfgasálir, sem af ótta við stöðnunar-
öflin spana í ofboði óravegi út í períferíuna til að leita nýrra
leiða — aftur í sagnlaust myrkur til vorra fyrstu feðra. Og
hefjast þar handa um þau ósköp, að reyna að byrja aftur list-
sköpun út frá sömu viðhorfum og þeir, og beita sömu tækni:
liinu óvita fálmi þeirra fyrstu vanburða og vanmegna tilrauna
til listrænnar tjáningar — meðal hinna fyrstu manna.
En þessar alóðu furðusálir eru þó fæstar í flokknum. Megin-
hluti þessara skemmdarherja virðast öllu frekar vera eins konar
trúðahópar — tætingslið, sem eyðingin er ekki niðurrif til ný-
sköpunar, heldur takmarkið sjálft.
Og það skuggalegasta er, hve ótrúlega ört þeim virðist fjölga
nú síðustu árin, þessum stormsveitum algerrar upplausnar.
Saga, sem raunar virðist vera að gerast á sviði allra lista. Sam-
ræmdar hernaðaraðgerðir undir parólnum: Burt með hugtaks-
leg eigindi úr allri listsköpun! Eða með eigin orðum þeirra, er
þar í liópi liæst gella: Burt með hið myndræna úr myndlistinni
— melódíuna (laglínuna) úr tónlistinni — og liugsanatengslin
úr orðlistinni!!
Kröfur þessar eru að vísu margdrepnar afturgöngur í ein-
hverri mynd. Gamlir fylgjudraugar aftan úr öldum — að
minnsta kosti orðlistarinnar og myndlistarinnar. Skottur,
Mórar og Skinnpilsur lifandi listar og rökskynjandi hugsana
á öllum tímum. En að þessu sinni líklega óvenjulega illkynj-
aður liðssafnaður, vegna þess að nú virðist hernaður þeirra
skipulagður og meira og minna stjórnað af furðulega mörgum
og margvíslegum samfélagsöflum að tjaldabaki.
Hér á landi liefur þetta skollakyn gaulað ámáttlegast gegn
arfborinni óðleikni íslenzkrar tungu — gegn ómskyggðri fágun