Jörð - 01.12.1948, Blaðsíða 128

126
JORÐ
fjórum, Nu var det 1914, Hcir har du ditt liv, Se deg inte om
og Slutspel i ungdommen. Þessar bækur eru og ekki einungis
listaverk að frásagnarhætti og hafa að ilytja merkilegar tnann-
lýsingar, heldur munu þær reynast ærið mikilvægur skerfur til
fræðslu um þjóðarhagi og menningu Svía á skeiði mikilla og
margvíslegra breytinga.
Þá er það Harry Martinson. Hann ólst upp við munaðarleysi
og fátækt og vann síðan lengi fyrir sér sem kyndari. Hann hefur
skrifað sjóferðasögur og ort kvæði, sem bera af flestu öðru um
skáldlegt mál og myndauðgi í lýsingum, og auk þess skáldsögu
í tveimur bindunt, sem er eins og áðurnefndar bækur Mobergs
og Johnsons, saga hans sjálfs á bernsku- og æskuárum, færð í
skáldlegan búning. Bindin lieita Ndsslorna blomma og Vagen
ut. —
Ivar Lo-Johansson er einnig sjálfmenntað skáld. Af bókum
þeim, sem hann skrifaði fyrir styrjöldina, er hófst 1939, munu
merkust smásagnasöfnin Statarna. En statarna voru þeir land-
búnaðarverkamenn í Svíþjóð, sem bjuggu með fjölskyldur
sínar í sérstökum húsakynnum á stórbýlunum og fengu að
miklu leyti laun sín greidd í landafurðum. Kjör þessara manna
voru mjög bágborin, skilyrði þeirra til menntunar afleit og
möguleikar þeirra til að bæta hag sinn eða breyta um stað og
störf litlu meiri en þó að þeir hefðu verið þrælar. Lo-Johans-
son gerþekkti þetta fólk, og hann beinlínis setti sér það mark,
að vekja athygli á því og rétta hlut þess. Það liefur tekizt. Nú
er það orðið lögbannað að liafa fólk í vinnu upp á slík kjör
sem þau, er þessari fjölmennu stétt var boðið upp á. Og það
er fyrst og fremst fyrir tilverknað Ivar Lo-Johanssons.
Jan Fridgaard er enn eitt þessara skálda, sem hafa ein-
ungis lært í lífsins skóla. Hann vakti geipilega athygli og
hneykslaði mjög marga með lýsingum sínum á lífinu í vinnu-
hælum og fangelsum, en nú hefur það verið viðurkennt, að
bækur hans um Lars Hard séu hvort tveggja í senn, skarpvitur-
leg skáldverk og raunsönn heimildarrit.
Moa Martinson heitir sænsk kona, sem átti í bernsku við
afarerfið kjör að búa og síðan lifði rnjög hörmulega atburði.
Hún hefur ekki notið fræðslu, en hún hefur skrifað skáldsögur,