Jörð - 01.12.1948, Síða 149

JÖRÐ
147
ofan garð og neðan á óðali íslenzkrar erfðamenningar. En sann-
leikurinn er sá, að Jón lifir innilegast og persónulegast í minn-
ingunni; allt það bezta, sem frá honum hefur komið, fjallar um
fólkið heima í þorpinu lians og um þorpið sjálft. Og í þessari
seinustu bók hans, sem í eru ljóðrænar myndir, er það þorpið
og fólkið þar, sem leggur honum til þann svip, er hvílir yfir
bókinni, tengir hinar órímuðu myndir saman, hverja fyrir sig
og allar sem heild. Hann er ekki „róttækur“, en hann tekar í
róttrefjarnar, sem hann hefur rykkt upp úr sendinni mold
heimahaganna, er ekki frekar rauður skæruliði en svartur eða
brúnn stormsveitarmaður á vettvangi veraldar. Hann er fyrst
og fremst næmur, viðkvæmur og fínger piltur úr þorpi, sem
stendur á eyri vestur á fjörðum.. Þegar hann er hann sjálfur,
stendur liann stóreygur heima á varinhellunni í Vör og
horfir og hlustar liálfskelfdur á veraldardyninn, en nýtur jress
samtímis að heyra vinnuhljóð og fótatak og bárugjálfur og
finna salta hafrænu leika um sig, komna af bláum firði og
flóa. Þarna af varinhellunni verður hann — með ym og óm
heimahaganna í eyrum — að skoða veröldina og hlusta á hreima
hennar — og í samræmi við þá strengi, er eðli hans, mótað af
æskuumhverfinu, hefur lagt honum til, verður hann að velja
þá tóna, sem túlka skulu viðhorf hans við tilverunni — livort
sem þeir verða svo molltónar saknaðar og horfinnar drauma-
veraldar bernskunnar — eða eitthvað annað. Ef hann gætir
þessa, þá mætti svo fara, að í spor þessarar snotru og athyglis-
verðu bókar færi önnur eigi síður samræm að svip, en veiga-
meiri, innilegii — róttækari í hinni einu skynsamlegu og fals-
lausu merkingu þess orðs.
GLUGGINN SNÝR í NORÐUR heitir ljóðakver, sem í
eru nokkur kvæði eftir Stefán Hörð Grimsson. Framan
á bókinni er mynd, sem minnti mig á spurningu karls eins fyrir
vestan. Hann kom á bæ, stanzaði á hlaðinu og horfði á stromp-
inn á eldhúsmæninum, víðan tréstromp, en slíkir tréstrompar
voru kallaðir gammar. Allt í einu sagði hann:
„Hvaða pílóraverk er þetta kringum gamminn, kona góð?“
Og það er hálfgert pílóraverk, sem auganu mætir, þegar við
10*