Jörð - 01.12.1948, Side 199

JORÐ
197
af sjáll’stæði sínu, nema það þykist visst um, að það sé eina
ráðið til að missa ekki enn meira af því. Við verðum því að
gera okkur ljóst, hverjar hinar raunverulegu hættur eru, og
hvert er lágmark þeirra ráðstafana, sem gera verður, til þess
að gert sé tryggilega við þeirn, eftir því sem kostur er. Og það
gæti hæglega komið í ljós, að til þess jrurfi meiri stórsýn og
framsýn en hingað til hefur þótt nægja í stjórnmálum.
Árið 1939 var varla sú þjóð til í Evrópu, sem ekki hélt, að
hún væri þess um komin að verja sjálfstæði sitt með aðstoð
bandamanna. Árin 1939—41 sönnuðu hið gagnstæða. Árið 1914
voru hin stærri þjóðríki Evrópu enn fær um, með hræðilegum
fórnum að vísu, að verja nokkurn veginn landamæri sín; árin
1939—41 hrundu varnir slíkra ríkja eins og spilaborgir, og jrau
sjálf eða sjálfstæði jreirra í kjölfarið. Nútíma hernaðartækni
brýzt í gegn. Þetta staðfestist við gagnsóknina, er hernáminu
var létt af og lönd hinna fyrri hernámsvelda hertekin. Her-
ferðir þessar gerðu algerlega ljóst, að sjálfsvörn með von ilm
árangur er því aðeins möguleg, að heilt meginland standi á
bak við hana, og að þjóðríki, sem ekki ná meginlandsstærð,
eru varnarlaus í nútíma styrjöld.
Bretland átti það að þakka Ermarsundi, að ekki fór fyrir Jrví
eins og nágrönnunum árið 1940. En þróunin eftir það gerir
jrað meir en vafasamt, að-svipað gæti endurtekizt í nýiri styrj-
öld.
JÓÐRÍKIN í Evrópu höfðu tæpast jafnað sig eftir tauga-
Jr áfallið af uppgötvun þessara nýju sanninda um varnar-
leysi, þegar nýtt áfall skall yfir þau. Þau uppgötvuðu nú flest,
að þau voru ekki fær um að reisa við efnahagskerfi sitt af eigin
ramleik. Þetta var ekki nema að tiltölulega litlu leyti beinum
styrjaldarskemmdum að kenna. Endurreisn hins skemmda eða
eyðilagða hefur gerzt hraðar eftir síðari heimsstyrjöldina en
eftir þá fyrri, og framleiðslan var í flestum löndum innan
tveggja ára frá því að vopnaviðskiptum lauk orðin álíka mikil
og fyrir stríð. Engu að síður rann Jrað upp fyrir hverju þjóðfé-
laginu af öðru, vorið 1947, að í rauninni var Jrað gjaldþrota.
Endurreisnin hafði farið fram með hjálp UNRRA, sem nú var