Búnaðarrit - 01.01.1896, Page 137

133
játast undir raargt, er öllum iandsraönuum var þver-
nauðugt.
Eptir því sera framliðu stundir, eptir því varð tilfinn-
ing landsmanna sljóvari fyrir rjettindum þeirra. Það er
sorglegt tákn tímans í byrjun 18. aldar, hve landsmönn-
ura fór vesalmannléga, þá er Lauritz Gottrup lögmaður
útvegaði konungsleyfi til þess, að íslendingar mættu
hafa sjerstalcan crindreka i Kaupmannahöfn, til þess að
sjá þar um hag þeirra. Flestir hinir helztu raenn lands-
ins snerust á móti þessu, af óvild við Lauritz Gottrup;
hefði þó sjálfsagt mátt raikið gott af þessu loiða, hcfðu
landsraenn kunnað með að fara. Alla 18. öldina, og allt
fram að 1830, verðum vjer eiginlega aldrei varir við, að
landsnienn þrái nokkur rjettindi, en þeir þrá umbætur
á atviunuvegura sínum og lifnaðarháttura. En þeim
kom eigi til hugar, að þessar umbætur ættu að vcra á-
vöxtur af auknu frelsi og rjettindum, en vonir nianna
um betri tíma voru mest bundnar við það, að hið „lands-
föðurlega“ auga konungsins vildi raeir líta á hag lands-
ins en áður. Ura miðja 18. öld fær þjóðræknin mikið
og nýtt líf, einkum að því er snertir urabætur á at-
vinnu og efnalrag landsins. Nokkrir helztu menn þjóð-
arinnar höfðu þá svo sterka og einlæga trú á framför-
uin landsins, einkum landbúnaðarins, að óvíst er, hvort
sú trú hcfur nokkurn tíma náð jöfnura þroska hjer á
landi. Þessi nýja lífshreyfing hafði þá þó litil áhrif á
aiþýðu manna. Alþýða var mjög frábitin allri nýbreytni,
og svo kora þessi nýja umbótakenning ofan frá stjórn
og embættismönnum, og leitaði mest viðtöku hjá alþýð-
unni í ýmislega löguðum valdboðum. Ura þessar mund-
ir vöknuðu og nokkrir ágætir raenn til ræktarsemi við
þjóðerni sitt þjóðsiði og tungu; áður höfðu flestir skeytt
rajög litið um þetta, og surair raikils virtir raenn höfðu