Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1977, Blaðsíða 4

2
1. Binardur. 1 orbabok Gubmundar Andréssonar3 stendur Jpetta:
’Binardr / Binæ nares: at setia upp binardin’. Sama or5atiltæki&
er tilfært i målshåttasafni Gubmundar 0lafssonar frå lokum 17.
aldar4: ‘Setia upp Binardenn. Nasum, sive nares sursum erigere’.
Jon Olafsson frå Grunnavik hefur jietta ab segja um orbib i orba-
bok sinni (AM 433 fol.): ‘Bijnardr, m. binæ nares, Gudmundo
Andreæ vocula plebeia, mihi ignota. at setia upp bijnardinn, naso
elevat(o) fastidire vel subsannare præ arrogantia’. Ekki er meb
ollu ljost hvab Jon å vib jpegar hann segist ekki jiekkja orbib nema
frå Gubmundi Andréssyni, en jaybir hinsvegar orbtakib ‘ab setja
upp binarbinn’ i samræmi vib jiab sem kunnugt er ur yngri heim-
ildum, en su Jiybing er ekki i orbabok Gubmundar. Ef til vill er
eblilegast ab skilja orb hans svo, a5 hann haf i abeins J>ekkt or8tak-
i8 en ekki sjålft or8i8 binardur nema i J>essu sambandi.
Bjorn Halldorsson5 tekur upp orbi8 binardur og orQtakiS orbrétt
eftir Gubmundi Andréssyni, en bætir vib Jaybingu å orbtakinu:
‘nares exserere’, sem i prentubu utgåfunni er J)ytt svo å donsku:
‘sætte Næsen højt i Vejret’. Betta er tekib upp obreytt i orbabok
Sigfusar Blondals, sem virbist ekki hafa haft abrar heimildir um
orbib eba orbtakib. En Bjorn Halldorsson hefur gefib nokkru nånari
skyringu å orbinu i sibari athugasemdum vib orbabokarhandrit
sitt (i AM 422 fol.), en J>ar segir: ‘Binardur Galldra madurinn a
Vestfiordum nockrum arum fyrir kristnibod, vaknadi og stra/k um
ennid, rak upp skignurnar og sette upp binardinn. og enn J)å bruk-
ast Jaetta ord comtemtuose um nasa holurnar’6. Bjorn virbist vitna
til einhverrar j)jobsogu, sem nu er ekki kunn, en orb hans syna
otvirætt ab hann hefur jaekkt orbtakib ur mæltu måli.
Nu kemur ab joætti hlustenda i Jiessu måli. Af Vestfjorbum (ur
Dyrafirbi) hofum vib fengib dæmi um orbtakib ‘ab setja upp
binarbinn’ = ‘gona upp i loft, reigja hausinn og reka nefib i loft
upp’. Er Rangårvallasyslu hofum vib fengib dæmib: ‘ab setja bi-
3 Lexicon Islandicum ... scriptum å Gudmundo Andreæ Islando (Havniæ,
1683).
4 Gudmundi Olaui, Thesaurus adagiorum linguce seplentrionalis, Utg. av G.
Kallstenius (Lund, 1930), nr. 2917.
6 Lexicon Islandico-Latino-Danicum Biornonis Haldorssonii. Biøm Haldorsens
islandske Lexikon (Havniæ, 1814). Handritinu lokiO 1786.
6 Bibliotheca Arnamagnæana XXIX (1967), bis. 112.