Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1977, Blaðsíða 30

28
åstæ5u til tortryggni. Do a5 Jjessi orb haf i fleiri en eina merkingu
nu, eru J)au J)6 oli upphaflega spilaor5 1 Islenzku. Frå J>vf verQur
1)6 a5 greina, a5 or6i5 tvistur kom inn 1 Islenzku å 17. old ur d.
tvist sem heiti å tvinnubu baSmullarbandi. Dvi bregSur einnig fyrir
i merkingunni ‘bjåning’ å 16. old (OHI). En pessar merkingar eru
svo fjarlægar spilamennskunni, a6 or5i5 tvistur 1 spilum er skyrlega
frå J)eim greint.
Skal nu viki6 a5 sogu fyrr greindra Jiriggja orba, eftir J>vf sem
tok eru å.
Elztu dæmi um fjarlci eru frå 18. old. Skulu J>au nu rakin og
nokkur yngri:
fjarki (1 spilum) qvaternio in chartis lusoriis. forte å fijreckig,
o: qvadrangulus. JO (OHl), undir fjarki.
nomina vero chartularum aas ... bristur, fjarki. J(3 (OHl),
undir spil.
Fiarki, m. (i spilum) qvaternio, et Antal af fire, en Kvaterne.
BH I, 210.
Or8i8 fjarki kemur einnig fyrir i JHall. II, 123 (OHl) og vitan-
lega i ODavSk., eins og si&ar ver&ur minnzt å.
Or8i5 vérken (veerken), véreken, vierken (hvk.) kemur fyrir i mi5-
lågbyzku (Lasch-Borchling) og tåknar ‘fjor8a hluta ur skildingi’. I
beirri merkingu hefir or5i9 fyrst verib tekid upp i donsku og er bar
til i ymsum myndum (sbr. ODS, undir Firk). (3DavSk. 340 segir,
aS fjarkar i “styrvolt” (karnifel) séu Firhakker1 å donsku og fer bå
eftir danskri spilabok frå 1802. Engar likur eru til, ad islenzka or8i5
sé drog i 5 af bessari or&mynd, heldur af firken, sem kemur fyrir
begar hjå Moth (um 1700). Menn hafa skili5 -en sem greininn (åisl.
-inn), og hef5i bå mått buast vi5 or&myndinni *firki (me8 greini
*firkinn) f islenzku. En hljo5afar af bessu tæi hafa menn ekki sætt
sig vi5, byi ab h 1 j65asambandi& -irk- [irk] er mjog sjaldgæft i is-
lenzku og bå alltaf skrifaS -i)rk- (sbr. dyrka). Då ber bess a8 geta,
a5 hljoSasambandib [irk] kemur alls ekki fyrir i an-stofnum, en
hins vegar -jark- [jark], sbr. bjarki (vi8urnefni) og jarki. Til bess
a5 ablaga or5i5 islenzku hafa menn af hljo5farslegum åstæ&um
7 Danska or5i5 Firhak(ke) er til komi5 fyrir åhrif frå lågjjyzku hack(e), sbr. sæ.
hacka ‘lågspil, hrak\