Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1977, Page 118
Inventio Crucis, cap. 1, og Veraldar saga
Af Stefan Karlsson
1.0. Legenden om Helena, Konstantin den stores moder, og hen-
des fund af det hellige kors med bistand af jøden Judas Quiriacus
er allerede tidligt blevet overført til norrønt sprog.
1.1. I den norske homiliebog, AM 619 4to, indledes homilien
“In inventione sanctæ crucis sermo” af legenden1, hvorimod denne
ikke findes i den samme homilie i den islandske homiliebog, Stockh.
Perg. 4to nr. 15, “De sancta cruce”2. Trygve Knudsen har bestemt
legenden i den norske homiliebog som stammende fra Honorius
Augustodunensis, Speculum Ecclesiæ3.
1.2.1. En anden tilsyneladende uafhængig version af legenden
er udgivet af C. R. Unger efter fragmentet AM 238 XI fol. med
varianter fra AM 233 a fol.4. Begge disse håndskrifter er islandske
fra henholdsvis begyndelsen og tredje fjerdedel af det 14. århund-
rede —• det sidstnævnte sandsynligvis skrevet i augustinerklostret
på Helgafell5 — og begge ender defekt.
1.2.2. Den manglende slutning er fragmentarisk overleveret i
NRA 75. Også dette fragment er islandsk, formodentlig skrevet i
tredje fjerdedel af det 13. århundrede, muligvis i benediktinerklost-
ret på Dingeyrar6. Denne tekst har ikke været trykt.
1.2.3. I blandingshåndskriftet AM 764 4to, skrevet i sidste halv-
del af det 14. århundrede, muligvis enten i det augustinske kloster
1 Oamal norsk homiliebok, ed. Gustav Indrebø (Oslo, 1931), pp. 102.13-103.11.
2 Homiliu-båk, ed. Theodor Wisén (Lund, 1872), p. 37.
3 Gammelnorsk homiliebok, Corpus Codicum Norvegicorum Medii Aevi, Quarto
X (Oslo, 1952), p. 25.
4 Heilagra Manna Søgur I (Chria, 1877), 301-08; her forkortet HMS.
6 Olafur Halldorsson, Helgafellsbækur fornar, Studia Islandica 24 (Rv., 1966). -
Sagas of Icelandic Bishops, ed. Stefån Karlsson, Early Icelandic Manuscripts in
Faesimile VII (Kbh., 1967), pp. 20-22.
6 Nærværende forfatter håber i anden sammenhæng at få lejlighed til at argu-
mentere for sandsynligheden af denne proveniens.