Ný félagsrit - 01.01.1855, Blaðsíða 108

108
Þjodmkgunarfrædi.
en hin missir í, og er þab órétt, því hvorugur hetir til
þess unnib. þessi ójöfnubur verbur enn ljósari, ef ab er
gáb, hvernig mismunur jarbanna er optast til kominn.
Flestar jarbir gánga úr sér fyrir vanhirbíng, og væri þab
órétt og mjög svo skablegt fyrir velferb þjóbfélagsins, ab
hirbuleysíngjunum væri vilnab í, eba, sem er hib sama,
ab þeir fengi styrk af opinberum sjóbi til þess ab vera
trassar; eins er þab hinsvegar órétt og skablegt, ab sá,
sem ver fé sínu til jarbabóta, skuli gjalda þeim mun meiri
skatta ebur tíund, sem jörb hans er orbin betri en htín
ábur var. En ntí kunna menn ab segja, ab rétt sé þó
ab lækka tíund á þeim jörbum, sem gánga tír sér af völdum
náttúrunar, en þab getur þó verib efamál, og ab minnsta Jsosti
þykir oss engin naubsyn til abnýtt jarbamat fari fram fyrirþá
sök. þab verbur hver mabur ab taka því óláni og skaba, sem
hann verbur fyrir vib jarbelda, vatnabrot, skribur, snjóflób
o. s. frv., oggeturenginngjörtvib því, og væriþá hægt absækja
um létti í tíund ebur skatti, ef skabinn væri geysimikill.
þab er annars abgætandi, ab þab er meb jarbarskatt, eins
og hverjar abrar álögur, sem lagbur eru á vissan hlut og
fylgir honum, ab hann getur ekki verib öbrum til skaba
en þeim, sem á hlutinn þegar skatturinn er lagbur á, og
þeim sem tekur hann ab erfbum eptir hann, en ekki hin-
um, sem kaupa jarbirnar; því sá sem kaupir, meturjarb-
arskattinn eins og annan ókost sem jörbinni fylgir og veit
hvab hann er mikill; hlýtur því ójöfnubur þessi ab hverfa
meb tímanum. þetta á sér ntí einkum stab, annabhvort
ef skattur sá, sem á er lagbur, er svo lítill, í samanburbi
vib þann sem ábur var, ab hans gæti næstum ekki, eba
þá, ab enginn nýr skattur sé á lagbur, heldur einúngis sé um
þab ab gjöra, ab jafna þeim sköttum, sem þá eru, öbru-
vísi nibur; en aptur á mót, ef hinn nýi skattur er eins