Ný félagsrit - 01.01.1855, Blaðsíða 113

ÍMODMEGCNARFRÆDI.
113
Prússlandi og sumstafcar á þýzkalawli — í Bæheimi t. a. m.
varabi jaríiamati?) í meir en 100 át?! — og í Ðanmörku,
Noregi og á íslandi. í Feneyjum er skatturinn Iagfeur á
landskuldina, og er hann Vio af afgjaldinu, ef jörfein (akur-
lendib) er byggb öbrum, en fimtúngi minni, ef landeigandi
býr sjálfur á jörí) sinni. Skatturinn breytist vib hver ábúenda-
skipti, eptir því sem leigumálanum er breytt. þab má
finna afe þessum sköttum, ab þeir fæla menn frá jarba-
bótum, meb því a'b Vio af ávinníngnum gengur í skattinn,
ebur meira; slíkt hib sama má segja um landskattinn á
Frakklandi (contribution fonciere), nema hvab hann er
enn verri.
Byggíng jarba.
þab má meb sanni segja, ab enginn atburbur einn
sér ræbur svo miklu um ástand Iandbúnabarins eins og bygg-
íngarskilmálarnir. þrjú atribi eru þó merkilegust: ábúbar-
tíminn, afgjaldib og þab, hvernig jörb er setin.
Menn getur greint mjög á um þab, hversu lángur
ábúbartíminn eigi ab vera, svo bezt sé; en hitt hljóta þó allir
ab játa, ab betra sé ab tíminn sé ákvebinn en óákvebinn.
Ef tíminn er ótiltekinn, eba byggt er til eins árs, þá er
ekki ab hugsa til, ab landseti vilji gjöra neinar jarbabætur,
sem kosta hann meira en svo, ab hann geti orbib skablaus,
þegar árib er libib. Lendir þá sem optast vib þab, ab
landseti níbir jörbina nibur sem mest, og býr þannig hver
í hendurnar á þeim, sem vib jörb tekur, og ab lokunum
má landeiganda standa á sama, hverjum trassanum hann
byggir jörb sína, því enginn skarar eldinn frá öbrum.
þetta er nú reyndar ekki svo, ef leiglendíngur á vib
góban og sanngjarnan landsdrottinn, sem lætur sér annt
8