Bibliotheca Arnamagnæana. Supplementum - 01.06.2013, Side 164
136
Ortografi
4.3.4 Abbreviaturer
I det f0lgende analyseres de grafofonematiske relatio-
ner for samtlige abbreviaturer. I afsnit 4.3.4.1 behandles
de alfabetiske interlineære abbreviaturer, i afsnit 4-3-4.2
de ikke-alfabetiske interlineære abbreviaturer og i afsnit
4.34.3 alle 0vrige abbreviaturer.1
4.3.4.1 Alfabetiske interlineære abbreviaturer
I A anvendes fqlgende interlineære alfabetiske (tentative)
grafemer som abbreviaturer: (a), (e), (*), (°), (f) (0), (°), (M),
<N), (r), (E), (s) og (z). I B finder man i samme kategori (a),
<eX ('). <°), O, <N), <r), <') og <z). I det f0lgende gennemgás
brugen af disse abbreviaturer i alfabetisk rækkef^lge fra et
grafofonematisk perspektiv.
4.3.4.I.I <a)
(A) (a) forekommer omtrent 450 gange i A og anvendes i fpl-
gende funktioner:
for /va/ (x 93), fx i vb. kvaddi ‘qðði’ 6r9 og kvað ‘qþ’
23V25.
for /vá/ (x 78) i app. kváma x 8, fx ‘qma’ 6r6, og kvánfang
X 2, fx ‘qnpang’ 20ri, vb. kvdngask, fx ‘qngaz’ 3IV41, og
adv. svá x 67, fx ‘s’ 6r28.
for /vA/ (x 8) i adj. kl^kkvan ‘klocqn’ 24^0, npskv-
ari ‘rpfqri’ 35r2Ó og rgskvasti ‘rofqfti’ 34rio samt vb.
hr0kkva ‘hrpcq’ 18VI3, sl0kkva ‘ílpcq’ 2ri6, st0kkva
‘ftocq’ 35V55 ogjikva ‘ýq’ 8r2i og 9V44.
for /an/ (x 4) i app. fangi ‘þgi’ 3r27 og vb.ganga ‘gga’ 4V39
og 7ri6 stvmt gangi ‘ggi’ 4V40.
for /An/ (x 2) i adj. ungan ‘vng’ iri6 og adv. ofan ‘oþ’ 315.
for /ar/ (x 1) i adj. marga ‘rhjga’ 2v6—7-2
‘m’ for mann (x 34), fx i app. mann ‘rh’ 7124, mannfallit
‘rhpalht’ 19VI og norðmann ‘norþrh’ 19134.
1 Forkortelsessystemet behandles dermed ikke som i fx Hreinn Bene-
diktsson (1965, s. 85—94), hv°r ^et beskrives i fire afsnit svarende til
fire kategorier af forkortelser: suspensioner, kontraktioner, interline-
ære bogstaver og specialtegn. En sádan inddeling kan if^lge Hreinn
Benediktsson (1965, s. 85) betragtes som en synkron analyse af for-
kortelserne baseret pá deres eksterne form. Dette synes dog kun del-
vist korrekt, da et funktionelt aspekt ogsá g0r sig gældende, idet in-
terlineære tegn eksempelvis ogsá kan være en del af en kontraktion
eller suspension. Nár Hreinn Benediktsson beskæftiger sig med en
klassificering der tager udgangspunkt i tegnenes funktion, regner han
imidlertid kun med to kategorier, nemlig sádanne abbreviaturer som
"represent lexical or grammatical forms, or both”, og sádanne som “re-
present graphemic-phonemic combinations without regard to the lex-
ical or grammatical form in which they occur” (Hreinn Benediktsson
1965, s. 94).
2 Eksemplet synes at bero pá en rettelse foretaget under skrivningen.
‘m’ for manna (x 139), fx i app. hreinlífismannalíf ‘hrem-
lipif m hp’ 30134, manna ‘m’ 6ri7 og norðmanna
‘norðm’ 19135.
‘þ’ for fara (x 86), fx i vb. ‘þ’ 6rn.3
I B forekommer (a) omtrent 150 gange og anvendes i (B)
fplgende funktioner:
for /va/ (x 1) i vb. kvað ‘qþ’ 25144.
for /vá/ (x 91), udelukkende i adv. svá ‘s’, fx I2r28.
for /vA/ (x 3) i prop. Ttyggvasonar ‘trygg.fi’ 17123 og vb.
byggva ‘byá’ I4rl5 °g hpggva ‘ha>é’ 16133.
for /ar/ (x 4), udelukkende i vb. var, fx ‘v’ ior25 og ‘p’
!5r35-
‘m’ for mann (x 1) i app. mann ‘m’ 12vi6.
‘M’/‘m’ for manna (x 30), fx i app. manna ‘m’ I2r27 og
norðmanna ‘no2ð-m’ 25146.
‘p’ for fara (x 10), fx i vb. ‘þ’ 12VI3.
‘R’ for hafa (x 4), fx i vb. ‘R’ 16139.
‘k’ for kona (x 2), fx i app. ‘K’ kona nv20.
som indikator af deklination i numeralier (x 1) i kard.
þrjá ‘.111.’ I7r33.4
Brugen af (a) som markpr af sidste tegn i kontraktioner
kendes allerede fra den tidligste tid, og det samme kan siges
om brugen af (a) for /v[aáA]/.5 6
Brugen af (a) for /ya)r/ (°g /rya>/)6 er derimod ikke
særlig frekvent i de ældste hándskrifter, hvor (“) alminde-
ligvis foretrækkes, og mens der for /r\(a>/ kan registreres
en stigning i frekvensen i yngre hándskrifter, er det ikke
i samme grad tilfældet for /\(a>r/. Fra efter omkring 1250
begynder man sáledes i udpræget grad i stedet at anvende
3 Eksemplerne med manna og fara kunne alternativt rubriceres under
ét som eksempler pá brug af (a) som markpr af sidste tegn i kontrak-
tioner eller f0rste tegn i suspensioner (mindre sandsynligt). Pá tilsva-
rende vis kunne eksemplerne med ‘m’ for mann enten rubriceres som
eksempler pá brug af <a) som mark0r af f0rste tegn i en suspension
eller for /ann/. Mod det sidstnævnte alternativ taler det imidlertid at
alle eventuelle eksempler begrænser sig til netop mann. Det er i 0v-
rigt muligt at brugen af <a) for /an/ netop udspringer af tilfælde hvor
<a) anvendes i suspensioner eller kontraktioner. I denne forbindelse er
det interessant at kun A, der i langt h0jere grad end B anvender (a) i
forkortelser for mann, bruger (a) for /[aA]n/.
4 Til rubriceringen af eksemplerne med manna, fara, hafa og kona kan
der anfpres det samme som til manna og fara i A (dog kan (a) i kona
naturligvis kun tolkes som mark0r af sidste tegn i en kontraktion), og
pá samme vis gælder bemærkningen til mann i A ogsá for det tilsva-
rende tilfælde i B.
5 Jf. fx Hreinn Benediktsson (1965, s. 89—90). For generelle bemærk-
ninger til brugen af <a), se ogsá Seip (1954, s. 61 og 102), Spehr (1929,
s. 142-43) og Kálund (1907, s. ix).
6 Som bemærket i afsnit 1.4 benyttes notationen tV($ som betegnelse
for vokalfonemer der kan manifesteres som grafemet (x).
4.3.4.I.I