Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2019, Síða 327

DAvÍð G. KRISTInSSOn
326
ekki einvörðungu í ljósi annarra skrifa innan sömu fræðigreinar heldur máti
þær jafnframt annað kastið við rannsóknir grannvísinda á sambærilegu við-
fangsefni sem og við rannsóknir sem unnar eru handan ráðandi fræðamarka
í því skyni að hrista upp í starfi bæði eigin fræðigreinar og grannvísinda.
Þekkingarhindranir lifa gjarnan lengur ef fræðimenn skiptast nánast ein-
göngu á skoðunum við fólk úr sömu vísindagrein. Þróun vísinda er ferli sem
á sér ekki aðeins stað innan viðkomandi fræðigreinar heldur að hluta til fyrir
tilstilli núnings við aðrar vísindagreinar.
Fjölskrúðugar rannsóknir á hruninu eru kjörið tækifæri til naflaskoðunar
á því hvernig eigin fræðigrein nálgast ákveðið viðfangsefni í samanburði við
aðrar greinar. Að hvaða leyti reynist sú vísindagrein hafa þá sérstöðu sem
gengið er að sem vísu, reynast aðrar fræðigreinar vera jafn ná- eða fjarskyldar
og maður þykist vita og markalínur milli hins fræðilega og hins ófræðilega
alltaf jafn skýrar og háskólafólk ímyndar sér oft á tíðum? Fjölbreytilegar rann-
sóknir á hruninu eru tækifæri til að skoða og endurskoða sjálfsmynd eigin
fræðigreinar, hugmyndir sérfræðinga í einni grein um grannvísindin og mögu-
lega fordóma og fyrirframskoðanir í þeirra garð, svo og í garð heimsins utan
háskólasamfélagsins, til að mynda ófræðilegrar samfélagsrýni eða rökræðna á
Alþingi. Með svipuðum hætti og útkoman á þingi er oft áhugaverðari þegar
flokksagi er hunsaður og unnið er þvert á flokkslínur, getur athyglisverðasta
þróunin innan háskólasamfélagsins sömuleiðis orðið þegar fræðigreinaagi er
virtur að vettugi og unnið er þvert á markalínur vísindagreina, stigið er yfir
fræðamörk. Tilkoma hrunsins sem þverfræðilegs rannsóknarviðfangs ýtti á
margan hátt undir það að markalínur milli fræðigreina riðluðust á andríkum
umrótatímum: stjórnmálafræðingar breyttust í stjórnspekinga, heimspek-
ingar greindu samræðuhætti Alþingis og fengu frá forseta þess vísbendingu
um það hve vítt orsakanet rannsóknarviðfangsins gæti teygt anga sína; heim-
spekingarnir buðu svo út greiningu á skoðanamyndun og fylgispekt til félags-
sálfræðinga og gripu sjálfir til reynslugagna, skáld hins vegar til alþjóðlegra
samanburðarrannsókna og veltu ásamt umhverfisfræðingum fyrir sér strætis-
vagnanotkun á góðæris- og krepputímum; bókmenntafræðingar veltu upp
söguspekilegum spurningum um orsakaskýringar, guðfræðingar röktu hrunið
til syndarinnar, miðaldafræðingar greindu siðferðisgildi samtímans og sagn-
fræðingar hið nýliðna – svo fátt eitt sé nefnt.224
224 Höfundur þakkar ónafngreindum ritrýnum fyrir ítarlegar og gagnlegar athuga-
semdir. Agli Arnarsyni, Skúla Sigurðssyni og Stefáni Jónssyni er þakkaður góður
yfirlestur. Starfslaunasjóður sjálfstætt starfandi fræðimanna styrkti rannsóknarvinnu
í tengslum við þessa grein (styrknúmer 170853–0011).