Búfræðingurinn - 01.01.1943, Qupperneq 46

44
BÚFRÆÐINGURINN
sýran rýrnað til muna, eða að þvi er Merrill áætlar um 37%. Aftur
á móti hefur alúmín, járn og fosfórsýra ekki rýrnað meira en svo.
að hundraðstala þessara efna er hærri i sundurliðaða hcrginu.
Kalsíum, magníum og natríum er nálægt því horfið, eða að því er
Merrill áætlar, aðeins eftir frá 3—15% af upphaflegu efnamagni.
Kaliið þraukar langtum betur, eftir áætlun Merrills eftir af þvi
uin 60%.
Samkvæmt framangefnuni skýringum og í samræmi við
það, sem jafnan reynist, þá eru bergefnin í venjuleguin jarð-
vegi til staðar i margs konar ástandi. Þar eru möl og steinar
lítt snortnir af veðrunaröflunum vegna stærðar sinnar. Þar
eru sandkorn af ýmsuin stærðum, sum skammt komin áleiðis
í sundurliðun, sum nokkru lengra og loks nokkur, sem eru
gegntairðar beinagrindur hinna upphaflegu kristalla og eiga
fyrir sér að falla sundur í örsmáar agnir lítt leysanlegra sam-
banda lir kísilsýru og alúmín, oft menguðum járni, er nefna
inætti jarðleir. En svo er einnig til staðar i jarðveginum tals-
verður hluti hinna uppleystu efna, þótt svo mætti virðast, að
þau ættu sér þar ekki langan aldur. Því er svo varið, að upp-
leystu efnin eru gjörn á að skipta um sambönd og falla þá oft
í torleystari form. Kemur þar einkum til greina, hve ákaft þau
dragast að svifögnum frjálsrar kísilsýru, er leyst hefur verið
úr bergsambandi og ögnum hinna óleysanlegu bergleifa, er
áður er getið. Þar geta þau, þegar svifagnirnar flokkast sam-
an, sezt um kyrrt og bundizt ásamt þeim i leirkenndu ástandi
(colloidal complex) og þau geta jafnvel blandazt mýramálmi
og fleiri torleystum samböndum, jafnframt og hann er að
myndast.
ÞaO e.r þvi cklci sú breijting ein, er bergcfnin taka í jarð-
veginum, að þau liðist sundur og færist gfir í auðlegstari sam-
bönd, heldur á sér þar einnig stað eins konar hringrás efn-
anna: úr torlegstum samböndum i auðlegst og lir upplegstu
ástandi í föst og torlegstari form. En lít frá þessari hringrás
liggja þó alltaf tvö aðalafrennsli. Annað þeirra, og það sem
drjúgar dregur, liggur burtu með jarðsigsvatninu. og alll til
sjávar. Hin leiðin liggur burtu gegnum gróðurinn að svo miklu
legti, sem það efnatap eklci bætist upp mcð leifum jurtanna
sjálfra eða með áburði. Hér mundi því sækja i geigvænlegan
halla, og gerir það sums staðar að vissu marki, eftir þvi sem
aldir og árþúsundir liða, ef stöðug upplausn fastra bergefna