Búfræðingurinn - 01.01.1943, Page 95
B U F IIÆ Ð I N G U R I N N
93
Sérkorn liggja gisið.
cins og sýnt cr á 16. mynd, þá væri afstaðan svo þctt sem hún getur
orðið af jöfnum kornum, og mundu holrúmin þá nema tæplcga
-5%. En væru kornin af ýmsum stærðum, cins og vanalegt er í
náttúrlegri jörð, þá er augljóst, að smákornin gætu raðazt i bilin
milli þeirra stærri líkt og sýnt er á 17. mynd, og yrði þá afstaðan
<“nn þéttari og holrúmin milli þeirra innan við 25%.
En nú eru hin náttúrlegu jarðkorn fæst með kúlulögun, og mis-
niunandi lögun þcirra og stærð getur hvort heldur sem er orðið
U1 auka eða afdráttar frá þeim fræðilega útreikningi, sem hér
hefur verið lýst. Og enn er þess að gæta, að aðeins í efsta lagi
jarðvegsins geta jarðkornin verið óþvinguð af þrýstingi, enda fara
holrúm jarðvegsins minnkandi, því lengra sem kemur niður, og
við mikið farg geta þau cyðilagzt að miklu leyti. Hins vegar er
i torfkenndri jörð mikið af innra rými i vefjalcifum ófullleystra
jurta. Nokkurn veginn nána vitneskju má þó fá um þéttleik eða
holrými jarðvegsins, ef eðlisþyngd og rúmmálsþyngd hans er
þekkt. Væri t. d. eðlisþyngd föstu efnanna 2.5 en rúmmálsþyngdin
1.5 X100
1.5. Þá væri rúmmál föstu efnanna —-------= 60% og þá hol-
2.5
rúmmálið 100 = 60 = 40%.
Svo hefur reynzt samkvæmt rannsókn-
um í Rothamsted, að í blandaðri rælctun-
arjörð nemi liolrýmið þar 34—47% af
rúmmáli jarðvegsins, en algengt er þó
talið, að það nemi um 50% í blandaðri
jörð. Á grundvelli eldri þýzkra rann-
sókna hefur liolrýmið verið talið: í sand-
jörð 30—60%, leirjörð 50—70% og í
lausri mýrajörð 80—85%. Að öðru jöfnu
er meirci holrými i graslendi en i opinni
jörff.
n. mynd.
Misstór sérkorn.