Búfræðingurinn - 01.01.1943, Page 96
BÚFRÆÐINGURINN
94
18. mijnd.
Gegnskurður i sérkorna jarð-
vegi (skeraa).
19. mynd.
Gegnskurður í samkorna jarð-
vegi (skema).
Samkornun jarðvegsins myndast að nokkru vegna sam-
dráttar, er á sér stað milli sérkornanna, en aðallega eru það
svifefni jarðvegsins, bæði lífræn og ólífræn, sem stuðla að
henni. Þegar þau setjast til i jarðvatninu, þá umlykja þau oft
smájarðagnir, líma þær við aðrar, og þannig myndast smáhnot
eða kekkir (sjá mynd 19). Holrúm jarðvegsins eykst að jafn-
aði við samkornun, því samkornin sjálf halda að nokkru
holum hins sérkorna jarðvegs, en auk þess myndast svo
stærri holur inilli samkornanna.
Hæfilega stórgerö samkornun er talin mjög til bóta fgrir
jaröveginn. Hún losar þéttan jarðveg og eykur loftrijmi lians,
hann hrgnur betur sundilr við vinnslu og heldur sér lengur
i eins konar fjaðurmögnuðu ástandi. Jurtaræturnar eiga
hægra með að rgðja sér braut gegnum jarðveginn, og í leir
og mold hefur samkornunin holl áhrif á rakaleiðsluna. Hæfi-
legust stærð samkorna er talin 1—3 mm, og þá cr talið að
mgndist það lilutfall milli hárpipu- og jarðsigsvatns holrúma,
scm víða sé hentugt til þess að vinna móti ofþurrk jarðvcgs-
ins og viðvarandi ofraka.
Helztu atriði, er styðja að myndun og viðhaldi sainkorna
eru:
1. Að jarðvegurinn sé blandaður leir og moldarefnum, svo nægi-
leg svifefni séu til staðar. Eru það einkum leirefnin, sem gefa
sumkornunum þá festu, að þau geti lialdizt til langframa.