Búfræðingurinn - 01.01.1943, Síða 111

BÚFRÆÐINGURINN
109
Kolsýruframleiðslan í ræktargóðri og gróinni jörð er talin
skipta þúsundum kg á ha á ári. Jarðloftið mundi þvi gerspillast á
skömmum tíma, ef stöðug hrcyfing þess ætti sér ekki stað. Helztu
orsakir hennar eru: 1) Að nýtt loft streymir ofan í jarðveginn,
þegar rakastig hans fer lækkandi. 2) Að loftið leitar upp úr jarð-
veginum, þegar hann hlýnar meira en andrúmsloftið og nýtt loft
seytlar niður í þess stað. Loftþyngdarhreytingar og vindar valda
og sams konar hreyfingu. 3) Kolsýrumagnið jafnast frá einum
stað til annars og það hlandast andrúmsloftinu vegna gagnstreymis
(diffusion), sem á sér stað milli lofttegunda með mismunandi efna-
samsetningu. Samkvæmt nýlegum rannsóknum á Rothamsted er
lögð meiri áherzla á þetta en áður hefur verið gert.
Ef loftskipti torveldast vegna bleytu eða af öðrum ástæð-
um, safnast meiri kolsýra í jarðloftið og jarðvatnið, en súr-
efni þess minnkar að sama skapi. Af þessum ástæðum safn-
ast meiri kolsýra fyrir í þéttum jarðvegi og meiri þegar neðar
dregur, en þar sem greitt er sainbands við andrúmsloftið. Þótt
nokkuð af súrefni hafi samlagazt regnvatninu og það berist
þannig niður í jarðveginn, hrekkur það ekki rótum þurr-
lendisjurtanna til öndunarþarfa, sania gildir og um mikinn
Iiluta annarra lífvera jarðvegsins eins og áður er getið. Þetta
kemur einna gleggst í ljós, þegar mikil bleyta eða kyrstætt
vatn stendur til lengdar á valllendisgróðri að vorinu. Plönt-
urnar tapa eðlilegum vexti og þær geta dáið að lokuin. Þær
kafna af súrefnisslcorti. Góð loftskipti í jarðvcginum eru því
nxjög mikilsvcrt atriði fyrir jurtagróðurinn. Að þeim er stutt
með góðri vinnslu á jarðveginum og miðlun á rakamagni
hans.
VI. KAFLI
Efniseiginleikar jarðvegsins.
A. Svifefni jarðvegsins (jordbundskolloider).
í sambandi við efni þessa kafla verður ekki lijá því komizt
að rifja upp aftur og bæta nokkru við það, sem áður var
sagt um svifefni jarðvegsins i kafla II.
Svifefni eru að uppruna lil bæði af lífrænum og ólífræn-
um stofni. Hinn ólifræni hluti þeirra myndast við veðrun
bergefna jarðvegsins og er sumpart frjáls ldsilsýra, er losnar
við sundurliðun silíkata, en sumpart leifar þær af alúmín-