Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1994, Page 57
Þórir Kr. Þórðarson
Ný kirkjuleg guðfræði1
Það fer ekki á milli mála, að mesta nýjungin í guðfræði nútímans er fólgin í
hinum nýju biblíuvísindum og áhrifamætti þeirra í guðfræðilegri hugsun
samtímans. Hins vegar er mesta nýjung kirkjulegs starfs í dag fólgin í hin-
um nýju sjónarmiðum, sem lokist hafa upp fyrir mönnum á starfssviðum
ekúmenísku hreyfingarinnar, eða alkirkjuhreyfmgarinnar, eins og hún hefir
nefnd verið á íslensku. Þessi kirkjulega hreyfing á sér alllanga sögu, er náði
hámarki sínu, er kirkjuleiðtogar heimsins komu saman að nýafstöðnum
ógnum síðustu heimsstyrjaldar — og með þær í baksýn — og lýstu því yfir
„að vér viljum standa saman” — þrátt fyrir allt það sem skilur að.
í þessari hreyfingu hefir farið saman glíman við vandamál dagsins, sem
að kirkjunni snúa í starfi, og rannsókn á sjálfum undirstöðum kirkjunnar.
„Endurnýjung kirkjunnar” er meginmarkmið hreyfingarinnar. Hin nýju
sjónarmið biblíuvísindanna hafa haft mikil áhrif í þessu efni, og standa
biblíufræðin raunar að verulegu leyti undir þessari merku hreyfingu allra
helstu kirkjudeilda heimsins (að frátalinni rómversku kirkjunni). Hér
sameinast því fræðimennskan og lífrænt starf á merkan hátt sem ekki má
framhjá oss fara á vorum tímum.
í byrjun þessarar aldar hófst sú stefna, sem raunar átti sér aðdraganda í
biblíufræðum, en komst á hátind sinn í Þýskalandi þess tíma; trúarbragða-
sögulegi skólinn leysti af hólmi hina einhliða sögulegu-málfræðilegu rann-
sóknarstefnu. Hin trúarbragðasögulega rannsóknarstefna fól í sér frjómagn
langtum dýpri og víðtækari rannsóknar á biblíuritunum með samanburði á
stofnunum ísraels og frumkirkjunnar við hliðstæð fyrirbæri í öðrum menn-
ingarheimi en hin einhliða málfræðilega og sögulega skoðun fyrirbæranna
gerði kleifa. Hér kom fram sú stefna, að skoða bæri ritninguna í ljósi þess
trúarlífs sem hún var sprottin af. Spurt var um það baksvið lífsins sem text-
amir höfðu vaxið úr. Hér varð til hin fræga leit að „Sitz im Leben” text-
anna, viðleitnin til þess að finna og ákvarða hvaða „stöðu í lífinu” textamir
1 Grein þessi birtist upphaflega í: Vísindin efla alla dácI. Afmœliskveðja til H.í. Rvík
1961.
55