Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1994, Qupperneq 74

Þórir Kr. Þórðarson
Hvemig getur Biblían verið grundvöllur kristinnar trúar ef hún er ekki
sönnuð að vera „vísindalega rétt“? Getur Biblían flutt sannleika ef hún er
ekki annað en „mýþos,“ — og þá hugsa menn gjaman til ævintýra.
Það viðhorf, að sagnfræðilegur og fornleifafræðilegur áreiðanleiki
biblíuritanna sé kjamaatriði (og jafnvel undirstaða) trúarinnar er biblíu-
ritunum framandi. Það sjónarmið byggir á þeirri þróun vísindanna sem
hófst með Upplýsingunni á 18. öld og varð að vísinda-trúarbrögðum í
okkar samtíð. Það er einnig skynsemistrúar-viðhorf (rationalismi). Funda-
mentalismi er heiti þessarar stefnu. Hann getur verið réttur eða rangur eftir
atvikum, en hlutina þarf að nefna réttu nafni. Fundamentalismi er
rationalismi og á ekki skylt við grundvallarviðhorf ritninganna. Menn geta
byggt viðhorf sín á hvaða gmnni sem er, t.d. á rationalisma og funda-
mentalisma. Aðalatriðið er að mönnum sé Ijóst hvar þeir standa, gefi
hlutunum rétt nafn og kenni slík sjónarmið ekki við Biblíuna. Það er fölsun
að kalla slflc viðhorf „biblíuleg.“
Gmndvallarviðhorf ritninganna er músíkalskt og dramatískt. Tjáningin
er ljóðræn og táknræn. Kemur það fram í málfari þeirra. Það er annað en
málfar og gmndvallarviðhorf náttúmvísindanna og fundamentalismans.
Hvað er guðfræði?
Vísindaleg guðfræði stefnir að því (a) að skilja viðhorf ritninganna sjálfra.
Og enn fremur leitast hún við (b) að túlka ritningamar í ljósi nútíma-
lesandans og hans umheims. En hún kostar einnig kapps um (c) að túlka
samtímann, þ. e. að rannsaka merkingu hans í þjóðfélagi, fjölskyldu og
einstaklingslífi.
Ritningamar vom hreyfiaflið í þremur trúarhreyfingum sem sett hafa
mark sitt á þann heim sem við lifum í: samfélag hinna fornu hebrea,
samkundu gyðingdóms og kristindóminn. Ef vísindalegri guðfræði tekst að
skilja ritningamar að nýju og á ferskan hátt, og ef þeim skilningi er komið
áleiðis til nútírnamannsins í kirkjunni, er von til þess að heimurinn skáni.
Að lesa og að skilja
Þau viðhorf skynsemishyggjunnar sem ég lýsti að framan em ekki trúarleg
heldur raunvísindaleg, sama eðlis og efnafræðin og eðlisfræðin. Enginn
72