Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1994, Page 93
Sagnaritun og söguskýring meðal Hebrea
Palestínu. Og nú er það orðin spum hvort við ætlum að glutra honum
niður.
VII
Niðurstaða þessa alls er sú, að landnámsfrásögn Jósúabókar sé ekki
sannfræðileg heimild um það, með hverjum hætti landnám ísraelsmanna í
Palestínu varð. Eldri og traustari heimild er að finna í 1. kapítula Dómara-
bókar. Hún skýrir öðruvísi frá gangi mála og virðist varðveita vitneskju um
þessa upphafstíma sem er mjög athyglisverð.
En þá spyrjum við: Hvað veldur því að landnámsfrásögn Jósúabókar
hefur mótast á þennan hátt, að hún skýrir frá einni samfelldri og blóðugri
herför um allt landið þar sem allar borgir eru teknar herskildi; konum og
bömum slátrað og allt í eldi brennt?
Ég hefi þegar gefið í skyn hér að framan hvert eðli fyrstu kapítulanna
er, að þeir em prestsleg fræði sem draga upp mynd, tekna úr guðsdýrkun
sem mótuð er af ljóði og drama litúrgíunnar og ritúalsins.
En nú veitum við því athygli í landnámsfrásögninni að boðið er að
slátra öllum íbúum landsins. Hvemig stendur á þessum þætti?
Hér verðum við að hverfa frá Jósúabók og til nágrannaríkja, siða og
laga er giltu um þetta svæði allt. Hér er nefnilega á ferðinni siður og lög
sem nútímamanninum kemur ákaflega fomlega og grimmilega fyrir sjónir,
en það em lögin um heilagt stríð, um tortímingu óvina og herfangs eða
herem-lögin. Herem er orð er hefur heilagleika og helgun að stofn-
merkingu. Skylt orð, harem á arabísku, merkir ekki kvennabúr, heldur
helgasta hluta heimilisins. Herem-lögin vom lög sem giltu með þessum
fomþjóðum öllum á elstu tímum. Þau em partur af lögum um hið heilaga
stríð. Við höfum öll heyrt um hugmyndina um hið heilaga stríð meðal
sumra múslíma samtímans. Hið heilaga stríð meðal sumra Araba em
aðeins leifar af hinu foma heilaga stríði fomþjóða, sem var stríð er menn
háðu ekki sjálfir heldur barðist guðinn við fjandmennina, og í raun við guð
fjandmannanna. Því þurfti að eyða öllu kviku meðal óvina. Það tilheyrði
hinum fjandsamlega guði sem barist var gegn og var vígt hinum sigursæla
guði og því eytt. Margvíslegar heimildir em til meðal nágrannaþjóða um
hið heilaga stríð og tortímingarskylduna.
91