Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1994, Page 97
Þórir Kr. Þórðarson
Um málfar Ritninganna
Sundrung Evrópu
Að dómi fyrri tíðar manna batt guðstrúin saman þjóðfélagið. Hún var aflið
sem bjó að baki þjóðfélagsskipaninni. Á okkar tímum er þessi raunveru-
leiki ekki lengur fyrir hendi. Þjóðfélögin eru því í upplausn. Þegar guðs-
hugmynd 19. aldarinnar dó út og veruleiki Guðs varð að engu í vitund álf-
unnar hófst sú upplausn Evrópu sem nú blasir við sem staðreynd.
Allt fram á þessa öld bjó með þjóðum Evrópu dulin en virk afstaða til
lífsins: Sameiginleg grundvallarlög lífsins giltu um öll mannleg samskipti.
Þessi lög léðu mannlífinu tilgang. Þau sameinuðu einstaklingana og stjóm-
uðu þjóðunum þótt vitundin um þau byggi aðeins í undirvitund þjóðanna.1
Þessi gmndvallarlög spmttu af vitundinni um raunvemleika Guðs.
Þegar Guð hvarf úr vitund Evrópuþjóða og þar með hin duldu gmnd-
vallarlög lífsins, sundmðust þjóðimar í hagsmunahópa. Þeirrar skoðunar
hefur orðið vart meðal hagfræðinga að nú á dögum séu ekki til nein
sameiginleg viðhorf er tryggi efnalegar framfarir þjóðarheildanna. Þeir telja
að þjóðfélögin skiptist í andstæða hagsmunahópa sem hver um sig berst
við aðra hagsmunahópa fyrir hönd sinna umbjóðenda. Þess vegna séu raun-
vemlegar efnalegar framfarir fyrirfram útilokaðar.2 Eilíf gildi hafa verið af-
numin og stundleg lífsgildi sett í þeirra stað. Því er sérhyggju hagsmuna-
hópanna ekki lengur neinar hömlur settar.3
Þegar spumingarinnar um Guð, mikilvægustu spumingar mannsand-
ans, er ekki lengur spurt af neinni alvöm í sjálfri kirkjunni, er ekki að vænta
þess að kirkjan leiði þjóð sem er klofin í innri afstöðu sinni til þjóðmála og
framtíðar landsins. Spumingin um Guð er einnig spumingin um ríki (þ.e.
1 Að til sé „undirvitund þjóðar” er umdeilt en áreiðanlegt. Sjá heimspekileg upp-
sláttarrit.
2 Sbr. Þórir Kr. Þórðarson, „Spumingar um hefð og frelsi”, í Studia theologica
islandica 1.1. 1988, bls. 105-122, (Ritröð Guðfræðistofnunar H.Í.).
3 Sjá greinarkom mitt, „Vitund um grundvallarlög”, í Víðförla (nýja), 2. árg., maí
1983 bls. 7.
95