Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1994, Qupperneq 154

Þórir Kr. Þórðarson
bolamir og kusumar hrópa í kór með mannfólkinu um miskunn Guðs yfir
hina vondu borg.
Það er með ólíkindum að fjallað sé um hina alvarlegustu þætti trúar-
innar á jafn gáskafullan hátt, því að í niðurlagi kaflans er talað um aftur-
hvarf frá illri breytni og þá trú að iðmn og yfirbót bægi frá óheill og
afleiðingum syndar. Og eins og fólkið sneri sér, er einnig sagt að Guð hafi
snúið sér, sama sögnin notuð. Þessi viðsnúningur gegnir tvennum tilgangi í
sögunni. Fyrst leiðir hann fram miskunn Guðs, sem sagt er frá að hafi
miskunnað sig yfir lýðinn, og síðan birtir hann andstæðuna miklu (sem er
kannski kjami Jónasarbókar) milli Guðs ástar og stirfni Jónasar.
Þessir drættir myndarinnar em dregnir af mikilli list. Kóngurinn af
Níníve er bein andstæða Jónasar, og mynd hans er á hinn áhrifaríkasta hátt
gerð kímileit og kankvís. Þessar tvær persónur, spámaðurinn Jónas í
brennandi heift og kóngurinn af Níníve í pelli og purpura, leggja undir sig
allt sviðið í kaflanum. Með því að iðrast í sekk og ösku fer konungurinn
nákvæmlega eftir prédikun Jónasar, en samt sem áður ónýtir hann ráð hans
og ómerkir boðskap hans. Þessi þverstæða er möndulásinn sem list sög-
unnar snýst um.
Með þessu móti er gripið á fmmþætti í guðsvitund Biblíunnar, að Guð
er kœrleikur. Hann birtist í umhverfi ærslafenginnar myndar af baulandi og
jarmandi búpeningi í hæmsekkjum með ösku á kollinum! Sú kímileita
lýsing lýkur einmitt upp fyrir okkur merkingu Jónasarbókarinnar, alvömnni
sem birtist í þeirri glettni sem sprettur af gamanleiknum sem vex upp úr
harmleik mannlegra örlaga. Harmleikur Jónasar (í sálminum) þar sem hann
situr á hafsbotni með þang um höfuðið í greipum dauðans breytist í gleði-
leik við sigur upprisunnar.
Jakobsglíma Guðs við Jónas
Þar var komið sögunni, er við skildum við frásöguþráðinn, að Guð hafði
miskunnað sig yfir fólkið. En það féll Jónasi ekki. Hann fór ekki leynt með
andstöðu sína við miskunn Guðs og býður honum upp í krappan dans. Svo
segir frá viðbrögðum Jónasar við fyrirgefningu Guðs:
Jónas fyllist andstyggð og hneykslun og honum brann reiðin, og sagði:
152