Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2008, Blaðsíða 62

SIGRÍÐUR MATTHÍASDÓTTIR
ætiað að sýna hvemig fara mundi „ef konur fara að losa sig út úr þeim
verkahring, sem þeim er markaður af náttúrunnar hendi, og þær hafa
starfað í með heiðri og sóma í öllum siðuðum löndum síðan sögur hófust.
Ef þær ætia að taka upp annað verksvið, verða þær um leið að hætta tdð að
vera kvenmenn, breyta eðli sínu og snúa sjer frá því að vera konur og
mæður.“81 Bókin dró upp skelfilega m}md af konum sem gengu mennta-
brautina og komust í embætti og lýsti því hvernig kvenréttindin hefðu í
för með sér almenna hnignun og óhamingju.
Lokaorð
Viðhorf karla til jafnréttis og stöðu kvenna í samfélaginu tóku á sig íjöl-
breytilegar myndir í kringum aldamótin 1900. Kvenleikinn var umræðu-
efni meðal valdamanna í þjóðfélaginu, ekki síst á stjórnmálasviðinu þar
sem teknar voru ákvarðanir um opinbert hlutverk kvenna. „I hverju felst
hið kvenlega?" var spurt, og „hvernig eiga konur að tengjast hinu póli-
tíska, opinbera lífi og karlmönnum yfirleitt?" Karlar nálguðust þessar
spurningar út frá mismunandi sjónarhornum, en þó gekk spurningin um
einstaklinginn líkt og rauður þráður í gegnum umræðurnar. Atti að líta á
konur sem fullkomna einstaklinga, sem gæddar væru öllum almennum
mannlegum eiginleikum? Og lá það þess vegna í hlutarins eðli að þær ættu
að fá öll sömu réttindi og karlar? Voru jafhréttishugmyndirnar samræm-
anlegar hinum sanna kvenleika? Eða voru konur að \dssu leynd amiars
flokks þegnar, andstæður karla og gæddar öðrum eiginleikum ffá náttúr-
unnar hendi?
Afstaða karla til kvenréttinda var alls ekki einsleit og fyrstu ár ktænrétt-
indabaráttunnar einkenndust af því að frjálslyndir og femímskir hug-
myndafræðingar úr hópi karla gagnrýndu ýmsar þverstæður í afstöðu
samfélagsins til kvenna. Þeir lögðu sérstaka áherslu á stöðu kvenna sem
einstaklinga og var þetta áberandi í pólitískum og opinberum umræðum
allt fram til ársins 1911 þegar kosningarétturinn og rétmrinn til mennta
og embætta var samþykktur á Islandi. Það er líka ljóst að margir valda-
menn studdu konur í baráttu þeirra fyrir kvenréttindum. En viðhorf til
kvenréttinda þróuðust í þá átt að líta í auknum mæli á kynin sem andstæð-
ur og um leið jókst andstaðan gegn kvenréttindamálinu. Arin 1911-1913
eru athyglisverð í þessu sambandi en þá tóku viðhorf til kvenréttindamáls-
81 Sama rit, bls. 75 [leturbr. mín].
6o