Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2008, Page 36

SIGRÍÐUR MATTHÍASDÓTTIR
fylgt aukin áhersla á sérstakt lífiræðilegt eðh kvenna og að samfélagslegar
og menningarlegar hugmyndir um konur hafi verið teknar tdl grundvallar-
endurskoðtmar.2
Þýski sagnfræðmgurinn Karin Hausen sýndi fram á að frá og með lok-
um 18. aldar hefðu skilgreiningar og lýsingar á körlum og konum breyst á
þann hátt að í stað þess að fólk væri skilgreint með vísunum til félagslegr-
ar stöðu þess, sem t.d. húsbænda eða eiginkvenna, hefði í auknum mæh
verið farið að skilgrema fólk með því að vísa til almenns karllegs eða k\-en-
legs eðhs. Tekið var að h'ta á hefðbundin félagsleg hlutverk kynjanna sem
„náttúruleg“ hlunærk þeirra og voru þau útskýrð og réttlætt með því að
vísa til náttúrulegra eiginleika þeirra.3 Hugmjmdir um að eðh karla og
kvenna væru tveir andstæðir pólar urðu um leið sífellt meira áberandi á
19. öld og miðuðu að því að rígbinda konur við einkasviðið og skilgreina
samfélagslegt hlutverk þeirra þannig að það fæhst fyrst og ffernst í bama-
uppeldi og heimihshaldi. En markmiðið var einnig að telja fólki trú um að
einungis karlmenn væru færir um þátttöku í opinberu Hfi og í stjórnmál-
um enda væru það einungis karlar sem hefðu til að bera hina nauðsynlegu
athafriasemi, sjálfstæði, rökvísi og styrk. Eðli kvenna var aftur á móti skoð-
að sem órökvíst, óútreiknanlegt og veikt og lögð var áhersla á að konur
væru tilfinningaríkar en ósjálfstæðar ffá náttúrunnar hendi.4
Það hafa verið gerðar víðtækar rannsóknir á þ\i hvemig hið „kvenlega"
var mótað en almennt má segja að kvenímjmdin hafi átt sér rætur í
2 Karin Hausen, „Family and Role-Division: The Polarisation of Sexual Stereo-
types in the Nineteenth Century - An Aspect of the Dissociation of Work and
Family Life“, The German Family. Essays on the Social Histoiy ofthe Family in Nme-
teenth- and Twentieth-Centujy Gejuiajiy, ritstj. Richard J. Evans og W.R. Lee,
London: Croom Helm, 1981, bls. 55-58; Lynda Nead, Myths ofSexuality. Repj-e-
sentatiojjs ofWomeJi íji Vktojian Bjitain, Oxford: Basil Blackurell, 1988, bls. 28-38;
Susan Kingsley Kent, Gejidej- and Power in Bjitain, 1640-1990, London: Rout-
ledge, 1999, bls. 179-180; Ulla Wikander, „Sekelsldftet 1900. Konstruktion af ny-
gammal kvinnlighet“, ritstj. Ulla Wikander, Det evigt kvijniliga. Ejj historia om
fórdndring, Stokkhólmur: Tidens förlag, 1994, bls. 12-14.
3 Karin Hausen, „Family and Role-Division“, bls. 56-59. Sjá einnig Karen Hage-
mann, „A Valorous Volk Farnily: The Nation, the Mihtary, and the Gender Order
in Prussia in the Time of the Anti-Napoleonic Wars, 1806-15“, Gendej-ed Nations.
Natiojialisjjis and Gejidej- Oj-dej- in the Long Nineteenth Centujy, ritstj. Ida Blom,
Karen Hagemann og Catherine Hall, Oxford: Berg, 2000, bls. 191.
4 Um þetta er t.d. fjallað í: Ulla Wkander, „Sekelskiffet 1900“, bls. 12-14; Karin
Hausen, „Family and Role-Division“, bls. 55-57; Lynda Nead, Myths of Sexnality,
bls. 28-38.
34