Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2008, Síða 180

JOAN W. SCOTT
og staðfesta þannig mótbárar annarra sem halda því fram að athyghn sem
Foucault veitti því hvemig valdið myndast ætíð í tengslum dragi athygli
okkar á mörgum sviðum ffá „raunverulegum“ stofnunum, sérstaklega rík-
inu. Þama held ég að menn láti aðalatriðið ffamhjá sér fara og gerist sekir
um mistúlkun á tilraun Foucaults til að gera gagnrýni sem aðgerð á sviði
söguritunar að kenningu. Þessi aðgerð telur hann að verði að hefjast á
spurningunni um það „að hve miklu leyti ... það sem okkur er sagt að sé
almennt, nauðsynlegt, óumflýjanlegt, [er] í raun og vera einstakt, tilvilj-
unum háð og komið til vegna valdbeitingar.“51 Leitin að svörum \fð þess-
ari spumingu gæti fætt af sér fleiri spurningar. Hvað telst algilt? (Hér er
litið á algildan sannleika upplýsingarnar sem tilfallandi útkomu sögunnar.)
Hvernig hefur náttúran (eða einhver helgur kjarni - menning eða sagn-
fræðilegt samhengi til dæmis) verið ákölluð til að staðfesta nauðsyn ák\æð-
inna útilokana eða samfélagslegra skyldna hvað hegðun snertir? Hvernig
verða viðföng þekkingarinnar að pólitískum, lagalegum, hagffæðilegum
eða samfélagslegum viðfangsefiium? Ekki er ætlast til að almenn svör séu
við þessum spurningum. Þess í stað vísa þær okkur á afmarkaðar sögtfleg-
ar rannsóknir sem gæm veitt aðrar skýringar en þær sem Foucault leggur
ffam, til dæmis aðrar leiðir til að skilja sálffæðilegar víddir í myndtm
sjálfsverannar. Hins vegar er mikilvægt atriði að takmark þessara rann-
sókna er ekki að leiða fram tímalaus mynstur mannlegs atferlis heldur
einmitt að söguvæða trú okkar á slík mynstur og flokkana sem þau byggj-
ast á. „Við höldum að samtími okkar eigi rætur að rekja tfl djúpstæðra ætl-
ana og staðfastrar nauðsynjar; við krefjumst þess að sagnfræðingar sann-
færi okkur um þetta. En hinn sanni sögulegi skilningur viðurkennir að við
lifum án upprunalegra kennileita og leiðarhnoða irman um mergð týndra
atburða.“52 Til að ná fram þessum „sanna sögulega skilningi“ þurfri að
hafna landamerkjum og greiningum annarra sagnfræðinga. Jafnvel þótt
ég Hsi til og notist við margar sagnfræðilegar rannsóknir, nota ég alltaf
mínar eigin sagnffæðilegu greiningar á þeim sviðum sem vekja áhuga
minn.“53
Stundum hefur verið litið á áhuga Foucaults á tilurð mannlegrar sjálfs-
vera sem afneitun á gerandahlutverkinu en markmið hans er í reynd að
31 Foucault, „What is Enlightenment?“, bls. 315 [íslensk þýðing bls. 400].
52 Foucault, „Nietzsche, Genealogy, History", bls. 155 [íslensk þýðing bls. 229].
53 Michel Foucault, „Entretien avec Michel Foucault", Dits et Ecrits II, 1916-1988,
París: Gallimard, 2001, bls. 895.
178