Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2008, Page 187

SAGNRITUN SEM GAGNRÝNI
Þessi bók spratt fyrst úr kafla hjá Borges, úr þeim hlátri sem
braust út þegar ég las kaflann, öll þan þekktu mörk hugsunar
minnar - okkar hugsunar, hugsunarinnar sem ber merki aldurs
okkar og staðsemingar - brutu upp öll skipulögð yfirborð og
alla fleti sem við erum vön að nota til að temja villta ofgnótt
þeirra hluta sem til eru, og hélt í langan tíma eftir það áfram að
trufla og hóta því að fella aldagamla skilgreiningu okkar milli
hins Sama og Annars ... Eg hló lengi að þessum kafla hjá
Borges, að vísu ekki laus við ákveðin ónot sem ég átti erfitt með
að hrista af mér.78
Foucault segir okkur að þessi ónot eigi sér margar uppsprettur aðrar en þá
að trúin á að grundvallarkóðar menningar okkar endurspegli óvéfengjan-
legan empírískan raunveruleika sé dregin í efa. Onot eru einkenni óörygg-
is, þess að missa sjónar á kunnuglegum leiðarmerkjum á þeirri stundu
þegar hið óvænta á sér stað. Hér er erfitt að draga skýrar útlínur eins og
endranær þegar við ástríðu er að fást.
Freistandi er að hrista af sér þessi ónot með því að halda sig við það
sem þegar er þekkt, halda áfram að rannsaka kunnugleg svæði af þraut-
seigju, staðfesta mörk þeirra með rannsóknunum og styrkja þannig þær
markalínur sem eru til staðar gegn óvelkomnum innrásum. Foucault kaus
ekki öryggi af þessum toga. Þess í stað kaus hann að elta þrána þangað sem
hún leiddi hann, þrátt fyrir, eða kannski vegna þess, að það þýddi að farið
var í leyfisleysi inn á svæði viðtekinnar sögu. Fyrir sum okkar hefur það
boðið heim spennandi áskorunum að fylgja í fótspor hans. Við höfum
staðið á móti því sem Robyn Wiegman kallaði „hvötina til að endurskapa
aðeins það sem [við] höldum að við vitum nú þegar“, og í staðinn höfum
við rannsakað grundvöll þekkingar okkar, bæði sögulegar frásagnir og
greiningarhugtökin sem hugmyndin um þær væru óumflýjanlegar hvfldi
á.'9 Fyrir femíníska sagnfræðinga eins og sjálfa mig hefur þetta ekki aðeins
tekið á sig þá mynd að draga einfaldlega konur að nýju fram í dagsljósið,
heldur einnig að líta á flokkun á konum sem viðfang sagnfræðilegra rann-
sókna, til að svara hvatningarorðum Denise Riley.80 Þessar tilraunir hafa
78 Foucault, The Order ofThings, bls. xv og xvi.
9 Robyn Wiegman, „What Ails Feminist Criticism? A Second Opinion", Critical
Inquiry, 1999, bls. 362-379.
80 Denise Riley, ,/Im I That Name?“ Feminism and the Category of „Women“ in
History, London: MacMillan, 1988; sjá einnig grein hennar ,A Short History of
185