Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2008, Qupperneq 192

JOEP LEERSSEN
hluta tdl trúarbragðanna. Með því að skoða hina menningarlegu og póhtísku
þætti sameiginlega fæst skýrari mynd af viðfangsefninu og Leerssen tekst
þannig að opna fyrir okkur eina af mörgum þversögnum þjóðemishugsunar-
innar.
Gauti Ki'istmamisson
Á efdrfarandi síðum vil ég kynna skipulagða nálgun sem ég tel korna að
gagni við rannsóknir á þjóðemisstefnu á nítjándu öld í Evrópu. Markmið
mitt er að skýra framtakssemi á sviði menningar ogverkefni hrejdinga þjóð-
emissinna.1 Fram að þessu hefur oft verið tekið á þessu umræðuefoi í hlut-
um (á grundvelli rannsókna á einstökum þjóðfélögum) eða sem hliðarstefi
(sem viðbót við félagsstjómmálafræðilegar greiningar). Eg legg til aðra leið;
þverþjóðlega samanburðamálgun sem byggist á menningarsögtdegu sjón-
arhomi, sem ég ræði á grundvelli fimm útgangsptmkta. Þeir em:
1. Oll þjóðernisstefna er menningarleg þjóðernisstefna;
2. Menningarleg þjóðemisstefna er viðfangsefhi menningarsögu;
3. Menningarleg þjóðernisstefna krefst þverþjóðlegrar samanburðar-
nálgunar;
4. Þjóðemisstefna bwjar sem „ræktun menningar“;
5. Hægt er að kordeggja „ræktun menningar11 sem tiltekið samansafn
sjónarmiða.
Hér er samhengið takmarkað við Evrópu. Athuganirnar sem er að finna á
eftirfarandi síðum eiga lítið eða ekkert við um það hvernig þjóðemi mót-
aðist í Ameríku, Asíu eða Afríku. Áherslan er á þróun þjóðernishyggju í
Evrópu frá frönsku byltingunni og fram í fyrri heimsstyrjöld. Væri þessi
þróun, eins feikilega margslungin og hún er í sjálffi sér, tengd öðmm fyr-
irbæram, svo sem andspyrnunni gegn nýlendusteínu eða nútímavæðingu
annars staðar í heiminum, stæðum við ffammi fyrir óvinnandi magni upp-
lýsinga. Eftir sem áður er ramminn sem hér er kynntur gríðarlega jdfr-
gripsmikill: segja má að næstum sé heimskulega metnaðarfullt að æda að
gera grein fyrir hneigðum og mynstrum sem taka til Katalóníu og Finn-
lands, Frakklands og Eisdands, Þýskalands og Slóvakíu. Ramminn er að-
eins settur fram sem vinnulíkan en þó í þeirri trú að skýrt údistuð form-
gerðarflokkun menningarlegrar þjóðernisstefnu eins og hún birtist í
1 Textinn heitir á ffummálinu „Nationalism and the cultivation of culmre" og birt-
ist í Nations and Nationalism 12,4/2006, bls. 559-578. Birt með leyfi höf. og útg.