Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 11

Heimspekin er tilraun til að segja það sem er erfitt að segja 11
tungumálið, þau skildu uppbyggingu íslenskunnar. Og höfðu þar af leiðandi
djúpan skilning á eðli tungumáls. Og ég hef alltaf verið á þeirri skoðun að slíkur
grunnur sé nauðsynlegur til þess að fást við heimspeki. Hún er tilraun til að segja
það sem er erfitt að segja.
En hvað um það. Prófið tóku þeir á íslensku en Þorsteinn þýddi úrlausnirnar.
Þegar kom að lokum dvalarinnar var ég svo spurður hvort ég kæmi ekki aftur eftir
jól. Sem við gerðum og bjuggum í íbúð við Grensásveg það misserið. Ég hafði
sótt um stöðu í Bandaríkjunum ásamt tvöhundruð öðrum þarna um veturinn. Og
þegar ég fékk hana var ekki um annað að ræða heldur en halda aftur til baka um
haustið. Hún var bara til eins árs og þegar árið 1975 rann upp fór Þorsteinn að
grennslast fyrir um fyrirætlanir mínar. Það voru góðir möguleikar á því að staðan
úti yrði framlengd og ég yrði fastráðinn þannig að valið var fjarska erfitt. Stað-
reyndin var hins vegar sú að ég og Barbara hugsuðum stöðugt um Ísland. Og svo
fór að ég sagði fólkinu úti frá því að ég myndi ekki sækjast eftir framlengingu á
stöðu minni þar því ég hygðist flytjast aftur til Íslands. Þetta var einhvers konar
köllun.
Köllun?
Já, það var spennandi verkefni að skipuleggja nám í heimspeki nokkurn veginn
frá grunni. Ég hafði mínar hugmyndir sem ég vissi að ég gæti aldrei framkvæmt
í bandarískum háskóla þar sem allt væri þegar komið í fastar skorður. Í grófum
dráttum er það nám sem við skipulögðum á þessum árum það skipulag sem enn
er við lýði. Ég vildi til dæmis alltaf leggja áherslu á að nemendur hefðu þekkingu á
sögulegum bakgrunni fræðanna. Hugmyndin var að hafa inngang að heimspeki,
fornaldar- og nýaldarheimspeki og svo inngangsnámskeið í mismunandi greinum
heimspekinnar. Sérefni væri svo tekið fyrir í málstofum. Svo gat ég einnig kennt
það sem mig langaði mest til að kenna: siðfræði og rökfræði. Margt annað bættist
við. Forspjallsvísindi í lagadeild var spennandi áskorun og svo hef ég alltaf fengist
við að kenna vísindaheimspeki. En þetta var ekki auðvelt. Í tólf ár var ég ráðinn
sem lektor til eins árs í senn. Það var aldrei góð staða til að vera í.
Nú er það svo að ég og fleiri af minni kynslóð – og væntanlega af yngri kynslóðum
heimspekinema – þekkjum þig ekki síður af öðru frumkvöðlastarfi við Háskóla Íslands.
Þar á ég við hvernig þú hefur verið í fararbroddi við að auka alþjóðasamstarf og hafa
heimspekinemar ekki síst notið góðs af því. Sumir hafa jafnvel fleygt því fram að heim-
spekiskor, eins og hún hét, hafi verið hálfgerð ferðaskrifstofa.
Ég hef alltaf verið sannfærður um að eins vel og ég kann við Ísland þá hafi Íslend-
ingar sæmilega gott af því að skoða heiminn. Ég hef í raun og veru reynt að vinna
að þessu á tveimur sviðum. Annars vegar hef ég eins og ég hef mögulega getað
reynt að aðstoða nemendur við að komast í framhaldsnám við góða skóla. Og það
geri ég vegna þess að ég veit að þetta eru góðir nemendur. Nemendur í heimspeki
við Háskóla Íslands hafa hlotið góða menntun. Hins vegar tók ég snemma eftir
því hvaða tækifæri fólust í margvíslegum samstarfsáætlunum eins og Erasmus og
Nordplus og sá fyrir mér að heimspekinám og kennsla við Háskóla Íslands gæti