Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 56

56 Róbert H. Haraldsson
Að taka undir efasemdir skjólstæðingsins væri eins og að taka undir með
skjólstæðingi í sjálfsmorðshugleiðingum um að sjálfsmorð væri besta
útgönguleiðin.67
Sé horft til aðferðafræðinnar kemur ekki á óvart að Bass og Davis fullyrða að
grunur um kynferðislega misnotkun hafi í öllum tilvikum verið staðfestur í með-
ferðinni.68 „Samkvæmt kreddum þessarar hreyfingar“, skrifa Ofshe og Watters,
„skiptir höfuðmáli að engin minning um misnotkun sé dregin í efa [questioned].“69
Það er afar lævís leið til að þagga niður í mönnum að krefjast þess að þeir sýni
fórnarlömbum siðferðilega samstöðu með því að gefa frá sér möguleikann á
gagnrýninni hugsun. Í slíku andrúmslofti eiga menn á hættu að vera álitnir sam-
verkamenn glæpamanna fylgi þeir boðorði gagnrýninnar hugsunar um að trúa
ekki á ófullnægjandi forsendum.70 Í stað gagnrýninnar hugsunar voru skjólstæð-
ingar þessara ráðgjafa beðnir um að treysta tilfinningum sínum. „Gerðu ráð fyrir
því að tilfinningar þínar séu réttar [valid]“, ráðleggja Bass og Davis konum sem
líður illa og hafa óljósan grun um að einhver úr fortíðinni beri ábyrgð á vanlíð-
aninni. Sægur ráðgjafa fylgdi tillögum Bass og Davis. Um það votta ótal bækur á
sviðinu.71 Einn viðmælandi Loftus, Laura að nafni, sem hélt dagbók um tímana
sína hjá ráðgjafanum, segir frá því er hún tók að efast um að túlka mætti drauma
hennar sem minningar um misnotkun. Þá svaraði ráðgjafi hennar: „Skeyttu engu
um efasemdir þínar. Treystu tilfinningum þínum. Láttu af afneituninni. Ekki leita
að ytri sönnun, því að í flestum tilvikum er hún ekki fyrir hendi.“72 Tilfinningar
virðast raunar hafa verið gerðar að einhverjum allsherjar mælikvarða innan þess-
arar hreyfingar. „Það eina sem skiptir máli er hvað þér finnst“ virðist hafa verið
eitt helsta slagorð hreyfingarinnar.73 Eftir að hafa tilgreint afar losaralegan lista
yfir hvað telst til kynferðislegrar misnotkunar í æsku – auk alvarlegra kynferðis-
glæpa, inniheldur listinn atriði á borð við að einhver hafi sýnt þér klámmynd, þú
hafi verið böðuð á þann hátt að þér leið illa, undirgengist óþarfa læknismeðferð
o.s.frv. – segja Bass og Davis: „Ef þú getur ekki munað nein sérstök atvik, á borð
við þau sem eru á ofangreindum lista, en þér líður [have a feeling] samt eins og
þú hafir orðið fyrir einhverri misnotkun, þá hefur slík misnotkun sennilega átt
sér stað.“74 Bass og Davis skilgreina misnotkun fyrst og fremst útfrá líðan meints
67 Bass og Davis 2002: 347.
68 Ofshe og Watters 1994: 29; Bass og Davis 2002: 22. Bass og Davis segjast ekki þekkja eitt stakt
dæmi þar sem konu hafi fundist að hún hafi verið misnotuð og síðan hafi komið í ljós að hún hafi
ekki verið misnotuð. „Framvindan er alltaf í hina áttina, frá grun að staðfestingu“ (22).
69 Ofshe og Watters 1994: 30.
70 Sjá t.d. viðbrögðin sem Carol Tavris fékk vegna gagnrýni á hreyfinguna sem hún setti fram í grein
í The New York Review of Books árið 1993. Loftus og Ketcham 1994: 221–222.
71 Sjá uppfærða bókfræði hjá Bass og Davis 2002: 467–485.
72 Loftus og Ketcham 1994: 24.
73 Ein afdrifarík ályktun skýrir þessa áherslu á tilfinningar. Hún er sú að vegna þess að tilfinningar
eru svo sterkar upplifanir séu þær raunverulegri en hugmyndir, um þær sé ekki hægt að efast.
Í bókinni Reach for the Rainbow skrifar Finney t.d.: „Þegar fórnarlamb spyr, „Er ég að skálda
þetta?“, svara ég, „Jafnvel þótt þú hefðir getað búið til atburðinn, telur þú að þú hefðir getað
búið til þessar sterku tilfinningar?“ Svarið er alltaf „nei“, en óvissan heldur áfram“ (Finney 1990:
28–29).
74 Bass og Davis 2002: 21.