Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 16

16 Henry Alexander Henrysson ræðir við Mikael M. Karlsson
Háskóla Íslands. Hér hefur alltaf verið lögð áhersla á þennan grunn. Páll og Þor-
steinn voru á endanum sammála mér um þessar áherslur sem betur fer. Þorsteinn
var reyndar mjög efins lengi vel og alveg á móti kennslu í heimspekisögu. Sem var
kannski ekki skrítið. Hann hafði lært í Oxford að heimspeki snerist eingöngu um
rökfærslur. Og hann sagði lengi vel að nemendur gætu bara lesið þetta sjálf. En
svo endaði þetta með því að hann kenndi heimspekisögu manna mest!
En hvað var það við heimspeki Aristótelesar sem laðaði þig að henni?
Ja, þetta kom af sjálfu sér þegar ég fór að kenna hérna á Íslandi. Ég hafði lítið
lesið af heimspeki hans í námi mínu. Ég sá einfaldlega að ég yrði að komast inn í
þankagang hans og þegar það gerðist varð ég mjög impóneraður. Þetta var fyrir-
myndarheimspekin. Siðfræðin sérstaklega, ég las auðvitað hitt líka, en siðfræðin
hafði mest áhrif á mig. En auðvitað er allt sem hann segir tengt.
Og þér finnst hann aldrei fara út af sporinu?
Ég er ekki alltaf sammála Aristótelesi. Ég hef alltaf lesið hann sem lifandi heim-
speking. Og hann skrifaði líka þannig. Hann gerði ráð fyrir að allar kenningar
þyrfti að prófa. Og hann er líka alltaf að draga fram hvað sé gott hjá öðrum spek-
ingum. Platon er ekki svona. Hann er skínandi heimspekingur en ekki jafn góð
fyrirmynd. Það er Aristóteles sem skapar heimspekina eins og maður á að leggja
stund á hana. Til dæmis býr hann til þessar mismunandi greinar sem við þekkj-
um í dag. Sumar tilheyra svo ekki heimspekinni sem slíkri lengur. En þetta var
einmitt eitthvað sem ég hafði í huga við uppbyggingu námsins hérna. Áherslan
var á þennan aristótelíska anda. Það er ekki nóg að læra bara þekkingarfræði og
rökfræði. Ég lærði í þannig pósitífískum anda. Og gekk ágætlega. En mér fannst
alltaf eitthvað vanta. Siðfræði og stjórnmálaheimspeki eru nauðsynlegar greinar
til að ná tökum á heimspeki. Þetta tengist allt eins og ég sagði. Við getum ekki
hugsað um heimspeki sem einstakar rökfærslur. Segi ég, sem kenndi heilt nám-
skeið um eina einstaka rökfærslu þegar ég kenndi fyrst við Háskóla Íslands!
Þú hefur einmitt alla tíð talað um mikilvægi rökfræði og þekkingarfræði og sýnt fram
á gríðarlega þekkingu og hæfni í þessum greinum. En samt kennir maður þig fyrst og
fremst við aðrar greinar: siðfræði, lögspeki, réttarheimspeki.
Ég er búinn að skrifa og hugsa um margt en það hefur alltaf verið ákveðinn kjarni
í þessu. Ég hugsa að þessi kjarni tengist fyrst og fremst athöfnum. Réttarheim-
spekin er til dæmis mjög vítt svið, en ég hef verið að tengja hana við athafnir og
ábyrgð.
Og þú hefur líka tjáð þig töluvert um stjórnskipun. Hefur þú alltaf haft áhuga á
pólitík?
Ég veit ekki hversu mikið það tengist heimspeki. Ég myndi bara kalla það
„mömmuvit“. Mamma mín var hreinskilnasta og réttlátasta manneskja sem ég
hef þekkt. Hún var prinsippmanneskja án þess að predika eða móralísera. Hún
var fullkomlega laus við fordóma og ég ólst upp við mikilvægi þess. Faðir minn