Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 158

158 Simone de Beauvoir
kynmök þjónusta sem þær veita; hin síðarnefnda er ráðin ævilangt til að þjónusta
einn mann; sú fyrri til að þjónusta marga viðskiptavini sem borga fyrir hvert skipti.
Önnur er vernduð af einum karli gegn öllum hinum, hin vernduð af öllum gegn
kúgun eins manns. En hvað sem því líður, þá er sá ávinningur sem þær fá út úr því
að veita aðgang að líkama sínum takmarkaður af samkeppninni. Eiginmaðurinn
veit að hann hefði getað fengið sér aðra eiginkonu: að uppfylla „hjúskaparskyldur“
sínar er ekki greiðasemi, heldur er verið að efna samninginn. Í vændisheiminum
getur hin sérstaka, en þó ekki einstaka, karllega þrá fengið útrás í hvaða líkama
sem er. Eiginkonur og lagskonur geta ekki notfært sér karlmanninn nema þær
hafi sérstök áhrif á hann. Stóri munurinn milli þeirra er sá að löglega konan er
kúguð sem gift kona, en virt sem manneskja; sú virðing byrjar strax að dvína við
kúgunina. Aftur á móti hefur vændiskonan engin réttindi sem persóna, í henni
kristallast allar myndir kvennaþrælkunar.
Það væri einfeldni að spyrja hvaða ástæður búi að baki því að kona fer út í vændi.
Sú kenning sem Lambroso setti fram, sem líkti vændiskonum við glæpamenn og
sagði þær siðblindar, á ekki upp á pallborðið í dag. Það er hugsanlegt, eins og
tölfræðilegar upplýsingar hafa sýnt, að almennt sé greindarvísitala vændiskvenna
örlítið undir meðallagi og að sumar þeirra séu hreinlega þroskaheftar. Þær konur
sem eiga við andlega vanhæfni að stríða velja sér gjarnan störf sem krefjast ekki
sérhæfingar. En langflestar eru þær ofur venjulegar, og nokkrar mjög greindar.
Engin erfðafræðileg bölvun, engir lífeðlisfræðilegir gallar hvíla á þeim. Í sann-
leika sagt verða alltaf einhverjir til að taka þau störf sem bjóðast í heimi þar sem
eymd og atvinnuleysi ríkja. Svo lengi sem lög og regla og vændi fyrirfinnast verða
lögreglumenn og vændiskonur til. Auk þess gefa þessi störf að meðaltali meira
af sér en mörg önnur störf. Það er hræsni að furða sig á framboðinu sem hin
karllæga eftirspurn veldur, vegna þess að hér er um frumstæðan og almennan við-
skiptagjörning að ræða. „Engin ástæða vændis“, skrifaði Parent-Duchâtelet með-
an á rannsókn hans stóð árið 1857, „er eins áhrifarík og atvinnuleysi og eymd sem
er óhjákvæmileg afleiðing ónógra tekna.“ Velmeinandi siðferðispostular munu
svara því til með glotti að aumkunarverðar frásagnir vændiskvennanna séu skáld-
skapur handa hinum trúgjarna viðskiptavini. Rétt er það að í mörgum tilvikum
hefði vændiskonan getað fundið sér aðrar leiðir til að afla tekna. En þó að sú leið
sem hún valdi sér virðist henni ekki vera sú versta, þá sannar það ekki að hún sé
siðspillt í eðli sínu. Í því felst heldur dómur yfir því samfélagi þar sem þetta starf
er eitt þeirra starfa sem mörgum konum finnst síst ógeðfellt. Spurt er: af hverju
valdi hún þetta starf? Spurningin ætti fremur að vera: af hverju ætti hún ekki að
velja það? Meðal annars hefur því verið gaumur gefinn, að stóran hluta „stelpn-
anna“ er að finna meðal fyrrverandi þjónustustúlkna; Parent-Duchâtelet hefur
heimfært upp á öll lönd það sem Lily Braun komst að raun um í Þýskalandi og
Ryckère í Belgíu. Um 50% vændiskvenna störfuðu áður við húshjálp. Það nægir að
líta á „hjúaherbergið“ til að átta sig á því af hverju þetta stafar. Misnotuð, hneppt
í þrældóm og meðhöndluð eins og hlutur en ekki manneskja gerir húshjálpin sér
ekki vonir um að lífið verði henni betra í framtíðinni. Stundum þarf hún að láta
kenjar húsbóndans yfir sig ganga. Úr þjónustuþrældómi og frá ástum vinnukonu