Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 64

64 Róbert H. Haraldsson
sé einfaldlega bent á að þeir séu einmitt það, miðaldra hvítir, gagnkynhneigðir
karlar. Ekki bætir úr skák ef þeir eru þar á ofan af evrópskum uppruna. „[É]g á í
raunverulegum erfiðleikum“, segir einn viðmælandi Patai og Koertge, „með að fá
nemendur mína til að sækja hugmyndir í texta sem þeir lesa í stað þess að leita
sífellt að ímynduðum einkennum [imaginary identity] höfundar“.117 Þessi við-
mælandi nefnir síðan spaugilegt dæmi úr leshring samkennara sinna þar sem einn
kennarinn réðst harkalega á höfundinn sem þau lásu og tætti hugmyndir hans í
sig á þeim grundvelli að hann væri hvítur írskur karlmaður en í ljós hafi komið að
það var misskilningur. Maðurinn var Indverji.118 Einstaklingum úr undirokuðum
og kúguðum hópum er ávallt gefið sérstakt vægi. Konur er hvattar til að staðsetja
sig innan einhvers slíks hóps. „Konur læra“, skrifa Patai og Koertge, „að afneita
eða fá samviskubit yfir reynslu sem ekki fellur að hinu samþykkta kúgunarlík-
ani.“119 Konur sem eru sáttar við ástandið „verða að „læra“ að sjá að þær voru – og
eru – fórnarlömb menningarlegs ofbeldis“.120 Ekki þarf að fjölyrða um reiðina og
hatrið sem þessi aðferðafræði getur laðað fram og það virðist eitt markmið þeirra
femínista sem hér um ræðir, ekki síður en markmið hreyfingarinnar um bældar
minningar var ofsareiði og hatur.121
Í báðum ofangreindum dæmum er grafið kerfisbundið undan tveimur megin-
skilyrðum gagnrýninnar hugsunar í skilningi Mills: Engin tilraun er gerð til að
setja sig í spor þeirra sem hafa andstæða sýn – átök andstæðra skoðana eru lokuð
úti – og eitthvað annað en sannleiksástin er látið stýra skoðanamyndun. Eða, til
að nota annað orðalag um sama fyrirbæri, aðeins einn sannleikur er leyfður.122 Í
báðum tilvikum eru markmiðin að vísu afar virðingarverð, a.m.k. á yfirborðinu,
sem veldur því að menn hika við að setja fram gagnrýni. Að þessu leyti er einnig
mikill skyldleiki við umræðu Mills en hann uppnefnir þá sem vilja steypa alla í
sama mót iðulega „mannvini“ eða „ensku mannvinina“ (137) og gefur þannig til
kynna að barátta fyrir einstaklingsfrelsi og einstaklingsþroska geti virst allt annað
en vinsamleg. Þegar Patai og Koertge endurskoðuðu bók sína árið 2003 virð-
ast áhyggjur þeirra af stöðu mála í femínískum kvennafræðum hafa aukist. Þær
byggja endurmat sitt m.a. á lestri nýlegra bóka á fræðasviðinu og ein ályktun Patai
er eftirfarandi: „[É]g tel að kennsla femínista sé alræðisleg í eiginlegri merkingu
orðsins – þeir neita að viðurkenna ytri mörk, þeir virða ekki einkarými eða innra
117 Sama rit: 202.
118 Sama stað.
119 Sama rit: 77.
120 Sama stað.
121 Bass og Davis hvetja konur t.d. til að ímynda sér að þær séu að myrða og gelda meinta gerendur
en þær eigi hins vegar ekki að hrinda slíkum hugsunum í framkvæmd því slíkt gæti komið sér illa
fyrir þær sjálfar og viðhaldið stöðu þeirra sem fórnarlömb (2002: 128). Eitt slagorð bandarískra
femínsta er „From anger to activism“.
122 Bass og Davis nota ekki upphafnar heimspekilegar rökfærslur til að varpa sannleikshugtakinu
fyrir róða líkt og póstmódernískir femínistar gera iðulega. Þær fullyrða að til að fá bata eftir
misnotkun í æsku sé lykilatriði „að segja sannleikann um eigið líf“ (Bass og Davis 2002: 92).
Orðræðuhefðin sem þær skapa og kreddurnar sem þær fylgja í blindni, valda því hins vegar að
þær koma ekki auga á nema eina tegund af sögu, einn sannleika. Það er alveg sama hvar þær ber
niður, þær fá alltaf staðfestingu á grun sínum og tilgátum.