Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 123

Hugur - 01.01.2012, Blaðsíða 123
 Samfélagsrýni og gamlar hættur 123 og rökræðum, á meðan Kierkegaard sér hins vegar þann veruleika sem Habermas lýsir sem almannasviðinu sem nýtt og hættulegt menningarlegt fyrir bæri þar sem fjölmiðlar og jöfnun þeirra fær að leika lausum hala. Kierkegaard er því mjög gagnrýninn á þann veruleika sem Habermas telur eftirsóknarverðan, og er í raun fyrir Kierkegaard uppspretta jöfnunar. Skynsöm og þaulhugsuð umræða meðal almennings er að mati Kierkegaard einfaldlega ekki möguleiki. Í gagnrýni Kierkegaards á tíðarandann má glögglega greina samsvörun við tíð- aranda tuttugustu og fyrstu aldar. Sömuleiðis má í Nútímanum finna skyldleika við þann veruleika sem birtist í kenningum póstmódernismans31 og tók að ryðja sér til rúms innan heimspekinnar undir lok áttunda áratugar síðustu aldar. Sitt sýnist hverjum um hugtakið póstmódernisma en í grunninn snýr það að afbökun og endurmati á gildum sem áður var haldið á lofti, t.a.m. má lýsa einni sýn á póstmódernisma sem þeirri skoðun að tími hugmyndafræðinnar sé liðinn.32 Póst- módernískir hugsuðir efast um hvort skynsemin ein geti staðið að baki og sett upp samhangandi kerfi hugsunar. Með rökfræðilegri skynsemi reyndu menn á borð við Hegel og Kant að útskýra veruleikann og skilgreina með áþreifanlegum hætti mörkin á milli ólíkra sviða mannlegs lífs. Póstmódernisminn telur hins vegar ekk- ert öruggt, ekki einu sinni vissu okkar um að við séum skyni bornar verur. Simon Malpas orðar þetta svo að við séum stödd á alþjóðlegu markaðstorgi, hnattvædd.33 Kierkegaard taldi umhverfi sitt og tíðaranda standa frammi fyrir miklum áskor- unum sökum aukins upplýsingaflæðis og þeirrar minnkandi áherslu sem lögð var á gildi og persónuleg tengsl milli einstaklinga. Með því að veita ástandi rofs og firringar í tíðarandanum athygli glímir Kierkegaard því að mörgu leyti við þær spurningar sem hið póstmóderníska ástand spyr. Í fórum hins franska Jean-François Lyotard og verki hans La condition post- moderne markaði hugtakið um póstmódernisma sér stöðu innan heimspekinnar. Verkefni Lyotards er að rannsaka ástand þekkingarinnar í háþróuðum samfélög- um – hvað telst vera þekking fyrir nútímamanninn og hvernig hún er notuð af einstaklingnum, viðskiptaheiminum og samfélaginu. Að mati Lyotards breytt- ist staða þekkingarinnar eftir iðnvæðingu, og menningin varð póstmódernísk. Nútíminn reiðir sig á stórsögur (f. grands récits) sem er nokkurskonar regnhlíf- arhugtak yfir skilgreiningar mannsins á veruleikanum. Í gegnum þær skilur hann heiminn og þær sögur sem við segjum um hann. Maðurinn notar stórsögurnar til að meta og dæma hvaða hugmyndir og fullyrðingar eru lögmætar, sannar og siðferðislega réttar hverju sinni. Leiðarfrásagnir fela í sér sögulega heimspeki, og 31 Allt fram undir lok níunda áratugarins var umræðan um „hið póstmóderníska“ bundin við listir og arkitektúr. Kerfisbundin heimspekileg orðræða um póstmódernisma átti sér ekki stað sem neinu nam fyrr en Baudrillard, Rorty og Jameson lögðu allir sitt af mörkum til þeirrar umræðu og komu póstmódernismanum á hið heimspekilega kort, ef svo má að orði komast, sjá Bertens 1995: 107. 32 Sú skoðun er umdeild, en slóvenski heimspekingurinn og menningarrýnirinn Slavoj Žižek einn þeirra sem telja að hugmyndafræði sé enn vel við lýði í vestrænum samfélögum. Í heldur ógeð- felldum en stórskemmtilegum samanburði á ólíkum formgerðum klósettskála Frakka, Þjóðverja og Breta, tekst Žižek að sýna fram á hvernig ólík hugmyndafræði lifir góðu lífi innan ólíkra menningarheima, sjá Žižek 2007: 44–45. 33 Malpas 2005: 1–5.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212
Blaðsíða 213
Blaðsíða 214
Blaðsíða 215
Blaðsíða 216
Blaðsíða 217
Blaðsíða 218
Blaðsíða 219
Blaðsíða 220
Blaðsíða 221
Blaðsíða 222
Blaðsíða 223
Blaðsíða 224
Blaðsíða 225
Blaðsíða 226
Blaðsíða 227
Blaðsíða 228
Blaðsíða 229
Blaðsíða 230
Blaðsíða 231
Blaðsíða 232
Blaðsíða 233
Blaðsíða 234
Blaðsíða 235
Blaðsíða 236
Blaðsíða 237
Blaðsíða 238

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.